Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Miejscowość
II Rzeczpospolita
Tomaszów Lubelski
pow. Tomaszów Lubelski, woj. lubelskie
współcześnie
pow. Tomaszów Lubelski, woj. lubelskie, Polska
Zbrodnie
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
20
max.:
32
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
3
max.:
4
wydarzenia
nr ref.:
06355
data:
1944.04.09
lokalizacja
opis
dane ogólne
Tomaszów Lubelski
Niedziela Wielkanocna – „Ciężko ranni w walce z UPA, zatrzymani przez Niemców i zamordowani przez nich: Gnyp Aleksander l. 21 żołn. AK ranny 09.04.1944 r. pod Posadowem, Młynarski Henryk l.19 żołn. AK ranny pod Steniatynem, Olędzki Zbigniew ranny 09.04.44 pod Steniatynem. Polegli w walce z UPA żołnierze AK: Gnyp Zbigniew l. 20, poległ 09.04.1944 r. pod Steniatynem”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: prof. dr hab. Jankiewicz Leszek S., „Uzupełnienie do listy strat ludności polskiej podanej przez Stanisława Jastrzębskiego dla województwa lubelskiego (2004)”; w: Listowski Witold (red.), „Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich”, w: Kędzierzyn-Koźle 2016, t. 8
Myrosław Onyszkewycz „Orest Karat” wydał rozkaz: „Rozkazuję Wam niezwłoczne przeprowadzenie czystki swojego rejonu z elementu polskiego oraz agentów ukraińsko–bolszewickich. Czystkę należy przeprowadzić w stanicach słabo zaludnionych przez Polaków. W tym celu stworzyć przy rejonie bojówkę, złożoną z naszych członków, której zadaniem byłaby likwidacja wyżej wymienionych. Większe nasze stanice będą oczyszczone z tego elementu przez nasze oddziały wojackie nawet w biały dzień […] Oczyszczenie terenu musi być zakończone jeszcze przed naszą Wielkanocą, żebyśmy świętowali ją już bez Polaków. Pamiętajcie, że jak bolszewicy zastaną nas z Polakami na naszych terenach, wtedy wszystkich nas wyrżną […] Prowadźcie z nimi twardą, bezwzględną walkę. Nikogo nie oszczędzać, nawet w przypadku małżeństw mieszanych. Wyciągać z domów Lachów, ale Ukraińców i dzieci w tych domach nie likwidować […] Wydobyć broń. Śmierć Polakom. Postój, 6 kwietnia 1944 roku. Sława herojom! Orest, Karat” Rozkaz ten znajduje się w aktach śledztwa przeciwko Myrosławowi Onyszkewyczowi.
źródło: Miszko Przemysław, Matkowski Krzysztof, „Zbrodnie ludobójstwa popełnione przez nacjonalistów ukraińskich w Małopolce Wschodniej w latach 1939—1945 na osobach narodowości polskiej – w świetle śledztw OKŚZPNP we Wrocławiu”; w: „Zbrodnie przeszłości, opracowania i materiały prokuratorów IPN”, w: Warszawa 2008, t. 2 — internet: ipn.gov.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
4
min. 4
max. 4
nr ref.:
12439
data:
1945.03
lokalizacja
opis
dane ogólne
Tomaszów Lubelski
Fragment sporządzonego przez pracownika SB‑OUN 'Czumaka' z rejonu V w Okręgu II Kraju Zakerzońskiego protokołu terroru Wojska Polskiego we wsi Przewodów, w wyniku którego udusiło się 15 Ukraińców, 2 zmarło w wyniku tortur, 1 zginął bez wieści:
„Dnia 29 IV 1946 roku o godzinie 6. Na wieś Przewodów urządziło obławę 400 żołnierzy WP i MO […]
Wiele osób zabrali z sobą do Bełza, nie patrząc, czy kobieta, czy starzec […] Zatrzymali jednego rannego, któremu seksoci zarzucili «banderostwo». On zmarł w Tomaszowie w szpitalu. O drugim nie ma wiadomości. Pierwszy nazywał się Iwanojko Wasyl, a drugi Tarasiuk Stepan […]
Zeznał: mieszkaniec wsi
Przesłuchiwał: 'Czumak'”
źródło: „Akt cz. 2 z polśkoho teroru w seli Perewodowi”; w: Instytut Pamięci Narodowej IPN Rzeszów, w: Akta OAIPN Rz 072/1, t. 2, k. 281
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1—2
min. 1
max. 2
nr ref.:
12438
data:
1945.05.05
(Wielka Sobota)
lokalizacja
opis
dane ogólne
Tomaszów Lubelski
Fragment spisu ukraińskich ofiar ze wsi Korczmin przygotowanego przez Mychajła Leśkiwa:
„Ofiary cywilne Korczmina:
Mazuryk Mychajło — ur. w 1901 r. w Budyninie, mieszkał z rodziną w Korczminie; w Wielką Sobotę 1945 r. Polacy ze Stajów zabrali go, aby wiózł ich do Tomaszowa; pod miastem zabity, jego konie i wóz zostały zabrane”.
źródło: Leśkiw M., „Wojaky UPA i człeny OUN rodom z Korczmyna”; w: Huk Bogdan (red.), „1947 Propamiatna Knyha”, w: Warszawa 1997, s. 334—335
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
12440
data:
1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Tomaszów Lubelski
Fragment wspomnień Iryny Baran o mordzie na Ukraińcach w Wasylowie Wielkim dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego:
„Dane Iryny Baran o ofiarach ze wsi Wasylów Wielki w czasu obław w 1946 r.:
Stanysław Mucha (dyrygent chóru cerkiewnego, zamordowany w Tomaszowie)”.
źródło: „Spohad Iryny Baran (diwocze prizwyszcze Dmyterko) narodżenoji 1927 roku w Wasyłewi Rawa-Ruśkoho powitu”; w: Huk Bogdan (red.), „1947 Propamiatna Knyha”, w: Warszawa 1997, s. 35
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
10892
data:
1946.03.08–1946.03.09
lokalizacja
opis
dane ogólne
Tomaszów Lubelski
W mieście Tomaszów Lubelski: „Od jesieni 1945 r. zacząłem uczyć się w gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim. Tu byłem świadkiem napadu UPA dokonanego w nocy z 8 na 9 marca 1946 r. W nocy najpierw usłyszeliśmy, a potem zobaczyliśmy, jak koło budynku naszej bursy przebiega wielu uzbrojonych mężczyzn. Niebawem w bliższej i dalszej odległości rozległa się strzelanina. Jak się okazało, był to napad na miejscową jednostkę wojskową i komendę milicji obywatelskiej, zlokalizowane kilkaset metrów od bursy. Dość dobrze widzieliśmy płonące zabudowania koszar oraz sylwetki atakujących. Wielu napastników strzelało do napadniętych spod naszego budynku. W ataku tym zginęło 16 żołnierzy, rany odniosło kilkudziesięciu mieszkańców Tomaszowa. 12 żołnierzy uprowadzono i słuch po nich zaginął. Najprawdopodobniej zostali zamordowani”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
źródło: Kargol Marian, „Naoczny świadek”; w: portal: Tygodnik Przegląd — internet: www.tygodnikprzeglad.pl [dostępny: 2017.07.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
16—28
min. 16
max. 28
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: TOMASZÓW LUBELSKI