Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Zbrodnie
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
21
max.:
29
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
17
max.:
17
wydarzenia
nr ref.:
09621
data:
1945.01–1945.03
lokalizacja
opis
dane ogólne
Surochów
Podczas czterech napadów banderowcy doszczętnie obrabowali gospodarstwa polskie oraz zamordowali 10 Polaków i 1 Ukraińca.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
11
min. 11
max. 11
nr ref.:
12404
data:
1945.04.19
alternatywnie:
15.09.1945
lokalizacja
opis
dane ogólne
Surochów
Fragment raportu sytuacyjnego kierownika PUBP w Jarosławiu porucznika Tadeusza Ochockiego z 27 kwietnia 1945 roku o mordzie na 10 Ukraińcach w Surochowie dokonanym przez nieznane osoby:
„dnia 19.4.1945 r. banda terrorystyczna wymordowała szereg osób narodowości ukraińskiej na terenie gminy Sieniawa. Druga grupa dywersyjna w liczbie 150 osób pod dowództwem znanego terrorysty spod znaku AK, pseudo 'Radwan', dokonała [napadu] na gromadę Surochów powiat Jarosław, gdzie wymordowała 7 osób narodowości ukraińskiej […] następnie uprowadzili ze sobą księdza greckokatolickiego Michała Płachtę, jego żonę i syna”.
źródło: „Raport sytuacyjny nr 14 za czas od 27 marca do 7 kwietnia 1945 r.”; w: „Sprawozdania z pracy PUBP w Jarosławiu za lata 1944—1946”, Instytut Pamięci Narodowej IPN Rzeszów, w: Akta OAIPN Rz 04/144, k. 33
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
Fragment wyciągu z protokołu przesłuchania Bronisława Chodania z Czerc w dniu 29 maja 1946 roku przez pracownika SB‑OUN o mordzie milicjantów posterunku MO Rzeczpospolitej Polskiej w Sieniawie na Ukraińcach z Surochowa:
„Wiem, że w marcu 1945 r. Milicja Obywatelska z Sieniawy i milicja pomocnicza z Czerc spaliła część wsi Dobcza powiat Jarosław. Cała milicja w Sieniawszczyźnie była opanowana przez komendantów polskich band terrorystycznych — 'Radwana' i 'Mewę', brałą też udział we wszystkich akcjach przeciwko ludności ukraińskiej. Wiem o jednej z takich akcji, gdy na samą Wielkanoc ukraińską całą milicja z Sieniawy, Dybkowa, Czerc i Czerwonej Woli brała udział w napadzie na ukraińską wieś Surochów powiat Jarosław. Akcję tę przeprowadzał 'Radwan', a udział brali też cywilni Polacy: Stroch Stanisław ze wsi Czerce, który teraz wyjechał na zachód i inni. W akcji tej na Surochów brało udział z Sieniawy około 40 mężczyzn. Komendantem w Sieniawie był Tkacz Bronisław, a zastępcą Król Mieczysław. Wiem, że wyjechali rano skoro świt, wrócili wieczorem, przyprowadzając z sobą także kilka koni. Król Mieczysław brał udział w akcji w wojskowej bluzie z odznakami porucznika i tak go w czasie akcji tytułowano. Mój brat, który też uczestniczył w tej akcji, mówił, że w Surochowie zabili wtedy koło cerkwi kilka kobiet, a także zabrali księdza ukraińskiego. Przeszkodzili w akcji banderowcy, którzy się odstrzeliwali. Wtedy została też przeprowadzona akcja terrorystyczna na wieś Koniaczów”.
źródło: Instytut Pamięci Narodowej IPN, w: Akta OAIPN Rz 072/1, Wyp. VII b (206), k. 97
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
Tłumaczenie na język polski informacji Michała Szkilnyka o mordzie na Ukraińcach we wsi Surochów, zamieszczonej w zbiorze „Jarosławszczyzna i Zasiannia” z 1986 r.:
„15 września 1945 r. polskie bandy o wielkiej sile napadły na Surochów […] Druga grupa z tej samej bandy złapała pod cerkwią kilkanaście dziewcząt, przyprowadziła na folwark, również porozbierała do naga i wyśmiewała się z nich. Kiedy Iwan Kordiak stanął w obronie dziewcząt, jeden z polskich bandytów zastrzelił go. Podczas napadów polskich band na Surochów zginęli: Wasyl Koński, Stefan Dul, Ołeksa Wancak, Paraskewia Cichowlas, brat proboszcza Wołodymyr Płachta, Wasyl Ośmak, Mychajło Gełeta, Wasyl Żinczak, Nastia Kułyk, Mychajło Kuń, Anna Fedan, Stefan Kuszpyra, Dmytro Dubniak, Ołeksa Romaneć, Roman Hołoweńka i inni”.
źródło: „Surochów”; w: Siwicki M., „Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich”, w: Warszawa 1994, t. III, s. 229—230
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
Fragment wspomnień Iwana Ubogiego ur. w 1923 r. w Surochowie:
„W 1945 r. jednej niedzieli Polacy zaatakowali wieś Surochów. W tym czasie u nas przebywała bojówka, no i wraz chłopakami ze wsi przegnali tę bandę. Jeden z UPA odniósł ranę i zaczął uciekać. Jeden z jego kolegów biegł za nim, chcąc wziąć jego pistolet, ale ranny Polak, ukryty za drzewem zdążył go zabić, ale potem ten Polak też skończył życie. Tym zabitym żołnierzem UPA był Łobuz z Sobiecina.
Jego brata Polacy złapali koło Wietlina, przyprowadzili do Surochowa i prowadzili przesłuchanie u gospodarza Iwana Kendzierskiego. Przyprowadzili tam jego żonę Polkę i pytali się jej, co mają z nim zrobić. Powiedziała, aby zrobili, co sami zechcą. Wtedy postawili go bosymi nogami na rozpaloną kuchnię. Spalili mu nogi, a potem wyprowadzili go za stodołę i zabili […]
Jednego razu przed wysiedleniem na Ukrainę byli u nas chłopcy z UPA. Jednym z nich był Stepan Borys, urodzony w 1925 r. w Sobiecinie, pseudonim 'Neczaj'. Ten bardzo odważny partyzant został zabity w sąsiedniej wsi Wietlin. Drugim był Ołeksa Hur, który ukrył się na gruszy i stamtąd strzelał tak, że Polacy zmuszeni zostali do odwrotu. Wtedy Polacy zabili we wsi 17 Ukraińców”.
źródło: Bogdan Huk, „Młodzi Ukraińcy Michała Borysa «Żana». Terenowe Oddziały Samoobrony w powiecie jarosławskim w latach 1945—1947”, w: Przemyśl 2016, s. 107
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
Fragment rozmowy z Marią Kostenko (panieńskie nazwisko Borys), ur. w 1924 r. w Sobiecinie:
„Potem, podczas obław, Pawło i Stepan Stolar zostali zastrzeleni w Surochowie […]
Gdzie pochowano obydwu Stolarów?
Nie wiem, potem, gdy byliśmy w cerkwi i wyszliśmy, został zaaresztowany nasz ksiądz Płachta. Miał żonę i chłopaka, gdzieś 8—9‑letniego Jurka. Wrócił z wiezienia z długimi włosami, z brodą. A wtedy z za Jarosławia uciekło do nas dwóch księży [greckokatolickich]. Przybyli do nas w nocy, w [samych] koszulach. I zostali w Surochowie u Płachty. Jeden z nich pojechał odprawić mszę święta do Wietlina, gdzie zasłabł tamtejszy ksiądz. A drugi po mszy w cerkwi w Surochowie poszedł do toalety. W tym czasie nasz ksiądz był w domu. To został zabrany… Bo jeszcze nie wróciliśmy po mszy do domu, jak w całej wiosce rozległy się dzwony. Widocznie napaść miała mieć miejsce wtedy, gdy ludzie będą w cerkwi, ale napastnicy trochę się spóźnili. Wtedy zabity został chłopak z Surochowa po drodze z cerkwi, kobieta, która [akurat] wyganiała gęsi ze stawu pośród wsi… Nie wiem, ile osób zostało wtedy zabitych, ale nawet nie pochowano ich na cmentarzu wiejskim, bo znajdował się na skraju wsi, a pochowano ich koło cerkwi w Surochowie”.
źródło: „Rozmowa z Mariją Kostenko (córka Hryhorija i Rozaliji Skyby, pańsieńśkie nazwisko Borys) ur. w 1924 r. w Sobiecinie”; w: Huk Bogdan, „Młodzi Ukraińcy Michała Borysa «Żana». Terenowe Oddziały Samoobrony w powiecie jarosławskim w latach 1945—1947”, w: Przemyśl 2016, s. 447—448
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
17
min. 17
max. 17
nr ref.:
10420
data:
1945.11.06
lokalizacja
opis
dane ogólne
Surochów
Upowcy zamordowali 2 żołnierzy WP z ochrony mostu kolejowego.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – listopad 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
2
min. 2
max. 2
nr ref.:
10442
data:
1945.11.22
lokalizacja
opis
dane ogólne
Surochów
W walce z UPA zginęło 10 żołnierzy WP. Inni: Nocą 22 listopada sotnia M–2, pod osobistym dowództwem „Zalizniaka”, uderzyła na most kolejowy na rzece Szkło w Surochowie. Dwie czoty zaatakowały most (pierwsza na prawym, a druga na lewym brzegu), zaś trzecia czota związała walką oddziały WP stacjonujące w sile batalionu w pobliskim folwarku. Sygnałem do akcji był wybuch „torpedy”. Po trzech godzinach UPA wysadziła most (użyto do tego celu 600 kg materiału wybuchowego) i wycofała się. WP miało dwóch zabitych i jedenastu rannych, a UPA trzech poległych.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – listopad 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
2 – 10
min. 2
max. 10
nr ref.:
10519
data:
1945.12.31
lokalizacja
opis
dane ogólne
Surochów
Upowcy zamordowali 20‑letniego plutonowego WP; był to Chaim Brokstein, pochodzenia żydowskiego.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – grudzień 1945 oraz rok 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
11486
data:
1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Surochów
[Upowcy] zamordowali 5 Polaków.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – grudzień 1946 oraz w roku 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.02.28]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
5
min. 5
max. 5
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: SUROCHÓW