Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Zbrodnie
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
10
max.:
10
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
34
max.:
34
wydarzenia
nr ref.:
09787
data:
1945.04.17
lokalizacja
opis
dane ogólne
Krzywcza
W czasie napadu na Krzywczę stupięćdziesięcioosobowa grupa zabiła pięciu Ukraińców i uprowadziła trzydziestu innych, których wykorzystanodo pędzenia zrabowanego bydła.
źródło: Pisuliński Jan, „Konflikt polsko-ukraiński w powiecie przemyskim zimą i wiosną 1945 roku i udział w nim grupy Romana Kisiela 'Sępa'” — internet: www.polska1918-89.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
5
min. 5
max. 5
nr ref.:
12016
data:
1945.04.17
lokalizacja
opis
dane ogólne
Krzywcza
1945 kwiecień 17, Krzywcza — Meldunek posterunku MO w Krzywczy dla Komendy Powiatowej MO w Przemyślu o mordzie w Krzywczy:
„Melduje, że 17. 4 br. między godziną 5–6 rano nieznana uzbrojona grupa w liczbie około 150 osób okrążyła wieś Krzywczę, jak również Urząd Pocztowy, gdzie kazali wyłączyć telefon. Na plebanii greckokatolickiej, gdzie znajdowała się delegacje przesiedleńcza, zakazali tak delegacji, ja i Milicji, używania [telefonu?].
Banda ta zabrała ze sobą spędzone przez zapisanych na wyjazd bydło, konie w ilości około 200 sztuk oraz furmanki przygotowane na wyjazd. Wozy wszystkie zrekwirowali, zabrali z nich wódkę oraz inne wartościowe rzeczy, garderobę itp.
Zabili 5 osób narodowości ukraińskiej oraz uprowadzili ze sobą około 30 osób narodowości ukraińskiej, którym kazali pędzić zrabowane bydło i wieźć zrabowane furmanki.
Sprawcy udali się w kierunku Wola Krzywiecka, Średnia, Wola Węgierska, Pruchnik.
Po drodze sprawcy ostrzeliwali się z automatów i karabinów ręcznych.
Z–сa Kmdt. Poster. MO dla spraw politycznych
/–/ Iwasieczko M. mp”.
źródło: Archiwum Państwowe w Przemyślu, w: SPP sygn. 79, k. 13
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
5
min. 5
max. 5
nr ref.:
10309
data:
1945.09.29
lokalizacja
opis
dane ogólne
Krzywcza
Ukraińcy zamordowali Józefa Różyłę, milicjanta.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – wrzesień 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
11448
data:
1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Krzywcza
We wsi Krzywcze [Upowcy] spalili wieś i zamordowali 6 Polaków.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – grudzień 1946 oraz w roku 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.02.28]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
6
min. 6
max. 6
nr ref.:
10945
data:
1946.04.02
lokalizacja
opis
dane ogólne
Krzywcza
We wsi Krzywcza pow. Przemyśl w zasadzce UPA zabiła 18 żołnierzy WP, w tym 4 oficerów.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
18
min. 18
max. 18
nr ref.:
10963
data:
1946.04.16–1946.04.17
lokalizacja
opis
dane ogólne
Krzywcza
We wsi Krzywcza pow. Przemyśl upowcy oraz chłopi ukraińscy z SKW [ukr. Самооборонні кущові відділи — oddziały ukraińskiej samoobrony] zamordowali 9 Polaków: we wsi 5 milicjantów oraz uprowadzili młodego chłopca, 2 ormowców i milicjanta, którzy zaginęli bez wieści.
„Banderowcy podając się za członków AK zażądali poddania się załogi i złożenia broni. Według protokołu przesłuchania Jana Feduniaka, to Wiktor Majcher, komendant posterunku, otworzył drzwi i milicjanci się poddali. Posterunek znajdował się w murowanym budynku i jego obrona miała szanse powodzenia. Majcher decyzję o poddaniu się podjął bez konsultacji z podwładnymi […]
Banderowcy rozbroili i uprowadzili komendanta posterunku, Wiktora Majchra i milicjantów: Stanisława Grodeckiego, Władysława Kopczyka, Władysława Chrobaka, Jana Feduniaka […]
We wiosce doszło do strzelaniny banderowców z członkami samoobrony. Stanisław Noworolski, jeden z przywódców samoobrony i właściciel sklepu, ostrzelał banderowców z RKM, próbując w ten sposób bronić swojego mienia. Z powodu przewagi przeciwnika musiał zaprzestać ostrzału. Dom Noworolskiego został zdobyty i zniszczony przez rój III z czoty 511, lecz jemu samemu udało się uciec. W Krzywczy został złapany przez banderowców Stanisław Rogosz z Woli Krzywieckiej. Posiadał on przy sobie granaty ręczne. Członkowie UPA podejrzewali, że był on członkiem ORMO lub samoobrony i brał udział walce przeciw nim.
Na pomoc mieszkańcom Krzywczy ruszyła samoobrona z Babic. Oddział poruszał się drogą i wszedł na stanowiska ubezpieczającej akcję czoty 510, dowodzonej przez Włodzimierza Daszko 'Marko'. Doszło do krótkiej wymiany ognia. Strona polska została zmuszona do odwrotu. Na miejscu zginął Franciszek Jurkiewicz, a inny członek samoobrony Jan Pawłowicz został złapany i uprowadzony. Ponadto banderowcom udało się zdobyć RKM i karabin. Banderowcy uprowadzili ze sobą Jana Pawłowicza z Babic i Stanisława Rogosza z Woli Krzywieckiej, którym zarzucono posiadanie broni palnej i strzelanie do członków UPA.
W sprawie uwolnienia Stanisława Rogosza interweniował katecheta ks. Stanisław Lorenc. Kapłan rozmawiał z 'porucznikiem' UPA w mundurze oficera WP. Z analizy dokumentów wynika, że żaden z uczestników napadu na Krzywczę w tym czasie nie posiadał stopnia oficera UPA. Mundur oficera WP nosił Włodzimierz Szczygelski, starszy sierżant UPA i dowódca sotni. Należy przypuszczać, że ks. Stanisław Lorenc rozmawiał ze Szczygelskim. Kapłan przypomniał swoje wstawiennictwo za ludnością ukraińską w czasie napadu z wiosny 1945 r. Osobnik ów odpowiedział, że zatrzymanych zwolnić może jedynie komendant. Pomimo tego, po naleganiach kapłana, dał słowo honoru, że ich zwolni. Według relacji ks. Stanisława Lorenca jeden z członków UPA był pijany.
Około 1.30 banderowcy odeszli grupami za San, w kierunku wioski Kupna […]
W czasie napadu na Krzywczę na miejscu zabito jednego członka samoobrony z Babic i uprowadzono 7 osób. W czasie strzelaniny zraniono Julię Benedykt z Krzywczy, Annę Słabik z Chyrzyny i nieustalonego z imienia Majchra z Woli Krzywieckiej. Banderowcy spalili 6 budynków mieszkalnych i 6 budynków gospodarczych. Członkowie UPA zdobyli 3 RKM i 5 karabinów. Mieszkańcom Krzywczy zabrano 6 krów, 8 koni, 2 świnie, ubrania, obuwie, żywność i inne rzeczy wartościowe. Ponadto obrabowano spółdzielnię i prywatny sklep. Po akcji sotnia 'Burłaki' wycofała się razem z łupem do wsi Kupna, za San. Następnie przeszli na południe, w okolice wioski Grąziowa.
Po drodze banderowcy zaskoczyli jednego żołnierza 9 DP WP śpiącego na warcie. Zabrano mu RKM i uprowadzono. Dalszy los żołnierza nie jest znany.
Włodzimierz Szczygelski 'Burłaka' w raporcie do dowództwa z napadu na Krzywczę, świadomie zataił fakt zatrzymania dwóch członków samoobrony, których w akcie zemsty członkowie UPA zamordowali. Zapewne nastąpiło to za przyzwoleniem, a może nawet na rozkaz Szczygelskiego. Jana Pawłowicza i Stanisława Rogosza zamordowano zapewne w okolicach Kupnej, ciała ukryto w lesie lub wrzucono do Sanu.
Należy zaznaczyć, że morderstwo Jana Pawłowicza i Stanisława Rogosza nastąpiło wbrew wewnętrznym instrukcjom UPA, zgodnie z którymi jeńcy mieli być przekazywani SB. W tym przypadku przekazanie niewątpliwie nie nastąpiło. Raport UPA wspomina, tylko o 5 milicjantach, podobnie jak raport Służby Bezpieczeństwa–OUN [ukr. Служба безпеки ОУН]. Pominięcie w raporcie i zeznaniach Szczygelskiego kwestii pojmania członków samoobrony niewątpliwie było podyktowane chęcią ukrycia mordu. Milicjantów przekazano SB, według właściwości terytorialnej ich stałego miejsca zamieszkania. Wiktora Majchra i Jana Feduniaka przejęła bojówka rejonu I OUN kryp. 'A–1'.
18 kwietnia 1946 r. Jan Feduniak, był przesłuchiwany przez referenta SB rejonu I, Wasyla Harabacza 'Oracz'. Zachował się protokół przesłuchania. Niestety nie udało się odnaleźć protokołu przesłuchania Wiktora Majchra. Zamordowanie Wiktora Majchra i Jana Feduniaka nastąpiło prawdopodobnie 18 kwietnia 1946 r., w lesie koło Aksmanic. Wyrok śmierci wydał Wasyl Harabacz, a wykonała go bojówka SB dowodzona przez NN 'Sokił'. Ciała ukryto w lesie.
Stanisława Grodeckiego, Władysława Kopczyka i Władysława Chrobaka, przejęła bojówka rejonu III OUN kryp. 'W‑III'. W czasie konwojowania Stanisław Grodecki podjął próbę ucieczki i został zastrzelony przez nieustalonego członka bojówki SB rejonu III. Pozostali dwaj milicjanci byli przesłuchiwani przez śledczego SB‑OUN, lecz ich protokołów nie zdołano odnaleźć. Władysław Kopczyk i Władysław Chrobak zostali zamordowani prawdopodobnie 17 kwietnia lub w następnych dniach. Mordu dokonano na polecenie Wołodymira Chomy 'Karło', referenta SB rejonu III. Wyrok wykonała bojówka SB dowodzona przez Stefana Jarisza 'Pietia'. Mordu prawdopodobnie dokonano w lesie w pobliżu Jawornika Ruskiego, tam też ukryto ciała”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
źródło: Brożyniak Artur, „Zarys działalności Posterunku Milicji Obywatelskiej Krzywcza w latach 1944-1947”; w: „Krzywcza – trzy kultury” — internet: www.krzywcza.eu [dostępny: 2021.06.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
9
min. 9
max. 9
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: KRZYWCZA