Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Zbrodnie
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
23
max.:
23
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
3
max.:
3
wydarzenia
nr ref.:
09876
data:
1945.04
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
Ukraińcy zamordowali Polaka Kuźmę.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
10881
data:
1946.03.02
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
(w pobliżu)
Koło wsi Komańcza pow. Sanok został zamordowany przez UPA Paweł Piotrowski, ur. 1923 r., milicjant.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
10893
data:
1946.03.10
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
(w pobliżu)
Koło wsi Komańcza pow. Sanok UPA ostrzelała pociąg osobowy zabijając 5 osób.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
5
min. 5
max. 5
nr ref.:
10914
data:
1946.03.21
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
We wsi Komańcza pow. Sanok po opuszczeniu przez żołnierzy zagrożonej strażnicy WOP upowcy ją spalili i zabili we wsi 6 Polaków. O zniszczeniach dokonanych przez UPA w nocy z 21 na 22 marca 1946 roku, 'Rocznik Sanocki' tom IV podaje:
„Na przestrzeni od Komańczy do Czaszyna cała linia kolejowa zdemolowana. Wszystkie mosty spalone, słupy telegraficzne ścięte i spalone na stosie. Miejscami całe odcinki toru kolejowego wraz z podkładami wrzucone do rzeki. Między m. Mokre a m. Czaszyn strącono z nasypu kolejowego cysternę z ropą i wagon pancerny oraz lokomotywę, które następnie spalono. Mosty drogowe, począwszy od Komańczy aż po Tarnawę, wszystkie spalone”…
Atak na gromadę Komańcza z 21 na 22 marca miał również tragiczne skutki. Banderowcy przebrani po części w polskie mundury spalili budynek sanatorium kolejowego (w Letnisku), budynek byłego starosty, [Romualda] Klimowa, komisariat Straży Granicznej, budynek nauczycielki Drozdowej, w którym mieściła się prywatna polska szkoła oraz mleczarnia. Ponadto spalona została strażnica kolejowa, budynek milicjanta Hirscha, budynek wójta Kasiewicza, budynek doktora Hellera w którym mieścił się komisariat MO, stację i dwa magazyny kolejowe. Nauczycielka Drozdowa została spalona wraz z budynkiem szkoły, zginęła również jej siostra nazwiskiem Kułak. Upowcy uprowadzili i zastrzelili także milicjantów Błaszczaka i Latuska, porucznika Gerasika oraz kolejarza Gońcę. UPA zamierzała spalić również klasztor Nazaretanek – na usilną prośbę przełożonej klasztoru udało się upowców od tego zamiaru odwieść.
W rzeczywistości klasztor nie został spalony, ponieważ często ukrywali się w nim ranni upowcy.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
źródło: Szechyński Piotr, „Komańcza i okolice”; w: portal: Twoje Bieszczady — internet: www.twojebieszczady.net [dostępny: 2021.06.10]
źródło: Sołtys Wojciech, Zając Edward, „Materiały źródłowe do nauczania historii regionalnej”, 47. Zniszczenia dokonane przez bandy ukraińskiej powstańczej armii na terenie gmin Komańczy i Szczawnego w nocy z dnia 21 na 22 marca 1946 roku ; w: „Rocznik Sanocki IV”, w: Wydawnictwo Literackie Kraków, 1979, s. 254 — internet: sanockabibliotekacyfrowa.pl [dostępny: 2021.06.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
6
min. 6
max. 6
nr ref.:
10920
data:
1946.03.23–1946.03.24
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
We wsi Komańcza pow. Sanok [w nocy z 23 na 24 marca 1946] upowcy zamordowali 8 Polaków, w tym kobietę, kierowniczkę szkoły.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.06.10]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
8
min. 8
max. 8
nr ref.:
11973
data:
1946.04.06
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
Fragment sprawozdania referenta rejonu V w nadrejonie 'Beskid' o mordzie na księdzu greckokatolickim i jego synu w Komańczy dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego:
„Dnia 6 kwietnia 1946 r. o godzinie 11. 3 sotnie WP wracające z obławy na lasy Chryszczaty przyszły do wsi Komańcza. We wsi zachowywali się możliwie, ale od razu poszli na górny koniec, gdzie okrążyli budynek miejscowego proboszcza, ks. Wenhrynowycza i zaczęli rewizję. W czasie rewizji znaleźli syna księdza, Ołesia, pistolet, za co zaczęli go mocno bić, łamiąc mu rękę. Widząc swe położenie bez wyjścia wyskoczył przez okno i zaczął uciekać. W czasie ucieczki dostał kulę w bok, ale uciekał dalej. W odległości 300 m otrzymał drugą kulę, w głowę, i upadł.
Polacy kaci poszli do cerkwi, skąd zabrali księdza, aby rozpoznał swego syna. Ksiądz do syna się przyznał, za co polscy satrapowie zaczęli go bić po głowie, w wyniku czego stracił przytomność. Czerwoni kaci bili go jednak nadal. Po odzyskaniu przytomności zaczął uciekać w kierunku plebanii. W bliskiej odległości od ognia (10 m) dostał kilka kul w głowę i upadł.
Plebania księdza wraz z całym majątkiem (konie, krowy, zboże, ubranie) spłonęła”.
źródło: „Zwidomłennia z mordu ukrajinśkoho swiaszczennyka o. Wenhrynowycza ta joho syna w s. Komancza, pow. Sianik”; w: Poticzny P. J., Łyko I. (red.), „Litopys UPA”, w: Toronto-Lwów 2002, t. 34: „Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Sprawozdania polityczne (Dokumenty)”, s. 85—86, w: oryg. ukraiński
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
Fragment wspomnień Juliji Koszil o mordzie na Ukraińcach w Komańczy dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego:
„Tydzień po moim powrocie z Mikowa z tego kursu [sanitariuszek] umęczony został nasz ksiądz [Orest] Wenhrynowycz. Zeszliśmy do piwnicy, a tam już dym, strzały, strzelała też rozgrzana przez ogień dachówka. Syn [księdza] dostał kule w oko i w ciało, zaraz ściągnęli mu pierścień, wyzuli z trzewików, a księdza nie dość że zamordowali, to jeszcze wrzucili w ogień. Ludzie potem przynieśli ich do cerkwi, same kości. Położyli ich na płótnie, z jednej strony cerkwi ksiądz, a po drugiej syn, który miał na imię Ołeś”.
źródło: „Spohad Juliji Koszil (diwocze prizwyszcze Macko) narodżenoji 1925 roku w Komanczi”; w: Huk Bogdan (red.), „1947 Propamiatna Knyha”, w: Warszawa 1997, s. 266
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
Fragment wspomnień Wasyla Pyszniaka o mordzie na Ukraińcach w Komańczy dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego:
„W kwietniu 1946 r., nie pamiętam, jaki to był dzień, w jedno popołudnie na wieś napadło Wojsko Polskie. Z domu w dolnym końcu wsi zabrało Wasyla Pińczaka; okrążyło naszą cerkiew i zabudowania gospodarcze naszego proboszcza, księdza Oresta Wenhrynowycza. Zabudowania żołnierze spalili razem z końmi i krowami. Księdza Wenhrynowycza razem z bratem Romanem i młodszym synem Stefanem wyprowadzili na drogę, jakieś 100 metrów od budynku. Stefan obejrzał się, zobaczył ogień i chciał ratować bydło. Wtedy go zastrzelili. Starszego syna, Ołesia, bili tak, że połamali mu żebra i ręce, ale pozwolili mu 'uciekać' po to, aby móc go zastrzelić, co nastąpiło 10—20 metrów od domu”.
źródło: „Spohad Wasyla Pyszniaka narodżenoho 1922 roku”; w: Huk Bogdan (red.), „1947 Propamiatna Knyha”, w: Warszawa 1997, s. 290—291
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
2
min. 2
max. 2
nr ref.:
11314
data:
1946.10
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
Upowcy zamordowali Andrzeja Nowaka, lat 30.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – październik 1946”; w: portal: Wołyń — internet: www.wolyn.org [dostępny: 2022.02.26]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
11974
data:
1945–1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
Fragment relacji Stepana Antoniwa o mordach na Ukraińcach […] :
„W Komańczy pod mostem kolejowym w zwierzęcy sposób zamordowali młodą dziewczynę Annyczkę Kozaczko, jaka ceną życia uratowała swojego kochanego przed rozstrzałem”.
źródło: Antoniw S., „s. Osławycia”; w: Sływka J. (red.), „Deportaciji. Zachidni zemli Ukrajiny kincia 30—ch – poczatku 50—ch rr. Dokumenty. Materiały. Spohady.”, w: Lwów 2002, t. 3: „Wspomnienia”, s. 374
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
11548
data:
1947.03.14
lokalizacja
opis
dane ogólne
Komańcza
UPA uprowadziła i zamordowała 19‑letniego Polaka oraz poraniła jego siostrę, która zdołała uciec.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – rok 1947”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.03.02]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: KOMAŃCZA