[Ukraińcy] zamordowali 7 Polaków z 2 rodzin Pózikowskich oraz na tzw. Dębinie 3‑osobową rodzinę Kozubskich. „W chwili rozpoczęcia II–ej wojny światowej w 1939 r. miałam 14 lat i byłam jedną z pięciorga dzieci w rodzinie tzw. zubożałej szlachty. Mieszkałam wraz z rodziną na futorze, stanowiącym resztówkę majątku dziadka Edwarda Pózichowskiego  […] W promieniu 3 km od futoru nie było żadnego osiedla ani gospodarstwa. Na zachód od futoru w odległości 5–7 km znajdowały się gospodarstwa osadników wojskowych na tzw. Weteranówce, a na północnym–wschodzie na tzw. Dębinie mieszkali z dziada pradziada Kozubscy, Niepoczętowscy i Rosjanin Siedielnik oraz bardzo biedny osadnik wojskowy Fabian Staniszewski. Obok nas na futorze mieszkał sąsiad Ukrainiec Fedosiuk z rodziną  […] W niedzielę pierwszego dnia sierpnia 1943 r. dzień był parny i nawet słońce było zamglone. Chodziliśmy na futorze przygnębieni, unikając się nawzajem. Księdza już nie było, więc i do kościoła nie poszliśmy. Wieczorem, jak zwykle, przyszedł do nas sąsiad Ukrainiec aleksander Fedosiuk. Brat mój Wacław w rozmowie z nim powiedział, iż czasy są niespokojne, lecz my nikomu krzywdy nie zrobiliśmy, więc gdyby nam groziło niebezpieczeństwo – to przez wieloletnią przyjaźń – aleksander nas uprzedzi, to my wyjedziemy do Polski Centralnej. On to potwierdził, a o 2.00 w nocy przyszedł wraz z uzbrojonym oddziałem bandytów UPA, by wymordować całą moją rodzinę. Tragedii nocy z I–go na 2–go sierpnia 1943 r. nie da się zapomnieć. Część mojej rodziny, tj. ojciec, matka, dwie siostry i najmłodszy brat spaliśmy od wielu dni w stodołach i szopach na sianie. Obudziło nas światło latarek i rozkaz w języku rosyjskim, by udać się do mieszkania w celu przeprowadzenia rewizji, bo podobno u nas jest broń. Z uwagi na upały byliśmy w skąpej bieliźnie nocnej, tylko mama wsunęła nogi w buty. Idąc pod eskortą uzbrojonych bandytów ścieżką wśród krzaków malin od budynków gospodarczych do mieszkania, widziałam, że wszystkie okna w domu zostały obstawione przez uzbrojonych ludzi. W mieszkaniu obudzili mego brata Wacława i kazali się zebrać w jednym pokoju, by im nie przeszkadzać w rewizji. Było nas 12 osób, tj. 10 z mojej rodziny i stryj Bernard z żoną. Bandyci cały czas mówili po rosyjsku, podszywając się pod partyzantów radzieckich i dopiero kiedy powiedzieli «bliże kścienkie» i «wy chotite samostijnej Ukrainy» (my Polacy) zdaliśmy sobie sprawę kto to jest i że to koniec. Zobaczyłam pobladłą twarz mamy i nawet nie zdążyliśmy odpowiedzieć, gdy od drzwi z przedpokoju padły ze trzy serie strzałów z karabinu maszynowego. Z odległości 2–3 m widziałam błyski w czasie strzałów. Zestrzelone światło lampy naftowej, stojącej na stole przed nami, pogrążyło pokój w ciemnościach i straciłam przytomność. Gdy się ocknęłam – modliłam się. Leżałam na podłodze pod czyimś ciężkim ciałem, które może w ostatnich konwulsjach wciągało mnie pod siebie. Słyszałam jego charczący oddech, jęki konających i kilkakrotny krzyk mojego 14‑letniego brata Rysia «Ja tak nie chcę». Nie bolało mnie nic, a kiedy uniosłam głowę, zobaczyłam na tle światła w pokoju stryja (za przedpokojem), że nikogo nie ma w przedpokoju. Bandyci rzucili się w tym czasie do rabunku u stryja i w budynkach gospodarczych. Chyba instynktem życia wiedziona – wstałam i niemal po kostki brodząc we krwi, prześlizgnęłam się przez drzwi boczne do kuchni. Tam przez tapczan stojący przy oknie wychodzącym na ścieżkę do budynków gospodarczych, nie zastanawiając się. wyskoczyłam i wpadłam w krzaki malin tuż obok tej ścieżki. Na tapczanie do bosych i mokrych od krwi stóp przykleiła się poszewka z pościeli, a na oczy spływała mi krew z rany głowy. Nic wówczas nic myślałam, bo gdyby działał zdrowy rozsądek, to przecież widziałam wcześniej obstawione okna domu i nie próbowałabym tam uciekać. Wyskakując przez okno, widziałam łunę ognia w stronie zamieszkania rodziny Kozubskich. Byłam jak zaszczute zwierzę. Leżałam odrętwiała ze strachu, gdy nagie usłyszałam biegnących i klnących po ukraińsku bandytów, a równocześnie strzał nad moją głową. W jednej sekundzie pomyślałam, że mnie odkryli i skuliłam się, czekając ciosu, ale oni wówczas zobaczyli dalej moją siostrę Jadwigę uciekającą do krzaków róż i jaśminów. Zabili ją i później podpalili. Po tym fakcie bandyci wrócili do pokoju trupów. Zapalili knot lampy i zabili płaczące w kołysce 8–dniowe dziecko Wacława oraz zdjęli buty z nóg mojej matce, leżącej na tapczanie pod ciałem Wacława, myśląc, że jest ona trupem. Dali jeszcze dwie serie strzałów po trupach i kończąc rabunek odzieży, pościeli itp. w domu oraz maszyn i inwentarza żywego w budynkach gospodarczych – podpalili je i odjechali. Słyszałam pojedyncze detonacje koło płonących budynków magazynu – to była amunicja Wacława, pseudonim «Gołąb», który był dowódcą organizowanego oddziału AK. ale ja o tym nie wiedziałam i myślałam, że jeszcze bandyci działają. Rana na głowie zaschła i tylko coraz bardziej bolała mnie prawa noga, gdyż miałam trzy kule w udzie, które, jak się w Koszlakach okazało, nie naruszyły kości. Komary, czując krew, bzykały nade mną, a kiedy był już dzień, zdecydowałam się wyjść i szukać pomocy. Idąc koło domu, widziałam przez wybite okno ciało zabitego brata Wacława, opartego o ścianę z ranami na skroni, roztrzaskaną główkę 8–dniowego dziecka w kołysce i nikt nie odezwał się na moje wołanie. Widziałam też dopalające się zwłoki mojej siostry Jadwigi leżącej koło jaśminów. Myślałam, że zostałam tylko sama i nie wiedziałam co robić. Kuśtykałam okrwawiona jak upiór w stronę budynków sąsiada Ukraińca, gdy nagle spoza drzew z podwórza sąsiada usłyszałam krzyki i głosy mojej bratowej Marii: «Mamusiu – Gina żyje!» (tak mnie w rodzinie nazywano). Nie da się opisać rozpaczy matki po stracie dzieci i tak dobrego męża. Wyglądała jak nieprzytomna czy obłąkana. Nikt z nas nie płakał, bo z bólu chyba łzy wyschły. Ukraińcy – sąsiedzi z aleksandrem Fedosiukiem stali ze spuszczonymi głowami, a naprzeciw nich w bieliźnie stały: chora (po połogu) bratowa Maria z wylęknionym półtorarocznym synkiem (w koszulince) na ręku. moja mama oraz na ziemi leżała ranna w nogę żona stryja Bernarda. Wyszli oni z pokoju trupów, kiedy mama zawołała: «Wstawajcie kto Żywy!». Odezwał się wówczas żyjący jeszcze stryj Bernard i prosił: «Ciągnijcie mnie, ja nie chcę się spalić». Kobiety z trudem wyciągnęły go przed dom, bo był w stanie agonii i głowa stukała po schodach. Miał wiele ran na piersiach i odstrzeloną za kostką prawą rękę. To on mnie zasłaniał i zagarniał ręką pod siebie, a kula, która mnie raniła w głowę, urwała mu rękę. Zaraz też umarł. W czasie tej masakry nawet niespełna dwuletni synek Wacława, przygnieciony na tapczanie ciałem zabitego swego ojca i leżącej babci, tj. mojej mamy, zaczął płakać, a kiedy ta szepnęła mu: «Nie płacz, babcia jest przy tobie» do końca masakry nie odezwał się, a na wezwanie babci wstał jak duszek blady i przestraszony. Przez wiele tygodni dziecko to nie odezwało się i nie zapłakało. Milczało jak nieme i tylko nie dało od siebie odejść  […] Rano 2–go sierpnia 1943 r. wróciła do domu na futor córka stryja Bernarda – Walentyna, która tragicznej niedzieli była u koleżanki w miasteczku. Moja mama zawsze była energiczna, a teraz zdając sobie sprawę, że musi nas uratować – oblewając przedtem wodą z beczek stojących koło pompy palące się okno – wskoczyła do mieszkania po resztki odzieży i płótna do opatrzenia ran, ale tam już nic nie było. W sadzie, graniczącym z sąsiadem Fedosiukiem, znalazła trochę naszego ubrania, które bandyci zagrabili i niosąc zgubili. Przy pomocy dzieci bardzo biednego osadnika wojskowego Staniszewskiego i rodziny Nicpoczętowskich, mieszkających o parę kilometrów od futoru, mama skręciła ze sznurków uprząż do starego wózka, stojącego w szopie przy budynkach ukraińskiego sąsiada (i dlatego nie spalonej). Dzieci Staniszewskiego odnalazły i przyprowadziły pasącą się na łące starą klacz – emerytkę, którą mama zaprzęgła do wózka. Na nim położono ranne kobiety i dziecko, przywiązano jedyną krowę, która wyrwała się bandytom, a same idąc pieszo ruszyły do odległych około 10 km Koszlak. Na pożegnanie mama powiedziała Ukraińcom, by im Bóg zapłacił za to, co nam zrobili. Gdybyśmy zostali w futorze do wieczora, bandyci na pewno zabiliby nas, tak jak wielu Polaków, którzy nie zdążyli uciec z Białozórki. Około południa dotarłyśmy do Koszlak. a tam Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami, przy pomocy żołnierzy niemieckich udzielił nam pomocy lekarskiej i zaopiekował się nami, a w następnym dniu odtransportowano nas do Zbaraża. Paru Polaków za zgodą Niemców pojechało z Koszlak na futor i do gospodarstwa Kozubskich, ale tam już nikt nie żył. Nasz ukraiński sąsiad Fedosiuk uciekł z rodziną z futoru, bojąc się zemsty, lecz nikt z Polaków na nich się nie mścił. Ci sami bandyci w tę samą noc 2 sierpnia 1943 r. wymordowali rodzinę Kozubskich, zabijając Narcyza, jego żonę Helenę i 18‑letnią córkę Emilię. Uratował się tylko najmłodszy ich syn apolinary, który słysząc nadchodzących bandytów uciekł i schronił się na drzewie. Nie odezwał się on, kiedy na polecenie Ukraińców ojciec go wołał. Obecnie mieszka w Rzeszowie. Rozbitkami z mojej rodziny zaopiekował się syn stryja Bernarda, Hieronim Pózichowski. który zabrał nas do Brzeżan, gdzie pracował w majątku. Rozpoczęłam pracę w biurze ewidencji junaków, lecz byłam nieprzytomna i odrętwiała. W końcu listopada 1943 r. opiekun nasz, Hieronim, pojechał rano do pracy w majątku koło Brzeżan i już nie wrócił. Od jednego z pracowników dowiedziałam się, że ukraińska banda zakatowała go na śmierć w drutach kolczastych i nawet ciała nie wydali”...

źródło: Żurek Stanisław, „75.rocznica ludobójstwa – sierpień oraz lato 1943 roku”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]

źródło: Owczarczak Regina, „Moje wspomnienia z przeżyć na Wołyniu do 1943 r”; w: Stowarzyszenie «Pamięć i Nadzieja» w Chełmie — internet: www.pamiec-nadzieja.org.pl [dostępny: 2011.04.23]