„Daniłówka była typowym futorem. Ledwie kilkanaście chat i tylko parę rodzin ukraińskich i polskich. Nikt nie odróżniał kto jest kim. Jedni drugim się kłaniali, jedni drugich prosili na wesela, a na przednówku jeden drugiego wspierał ziemniakami albo chlebem. Tak było do czasu, aż na niebie pojawiły się łuny  […]
Kiedyś matka zobaczyła łunę inną niż wszystkie. Jakby krzyż na niebie. Może banderowcy palili jakąś wioskę, w której chaty były tak ustawione? A może to tylko wyobraźnia? Od tej pory mówili między sobą, że wydarzy się coś złego. Ojciec wbił w futrynę cztery podkowy, przez drzwi przełożył gruby drąg  […]
Z początkiem marca we wsi rozeszła się wieść, że Staszek Krasicki, kuzyn Franka, ma ukrytą broń. Nikt nie wie ile w tym było prawdy, ale któregoś dnia banderowcy zabrali go do Majdanu na przesłuchanie. Trochę go postraszyli, trochę obili, ale jeszcze tego samego dnia puścili wolno. Kiedy chłopak wracał, powiedział Polakom pracującym w lesie, że jak będą słyszeć strzały, to mają uciekać.
— «Banderowcy szykują się na Polaków» — ostrzegał.
Sam wrócił do chałupy i położył się spać na piecu. A oni przyszli po zmroku. Walili do drzwi, uciekł do sadu. Ale tam już czekało kilku.
Do Przytomskich przyszła wtedy spłakana ciotka.
— «Staszka mi zabrali».
Nikt się nie odważył iść za nim w ciemność. Dopiero nad ranem poszli szukać. Leżał cztery kilometry od domu. Bandyci zabili go oszczędnie, jedną kulą. Włożyli lufę w usta i wystrzelili. Nie umarł od razu. Czołgał się jeszcze, próbował ratować. Franek zapamiętał, że małe sosenki wokół ciała były połamane. Jakby kuzyn czepiał się ich w ostatnich chwilach życia”.

źródło: Piskała Konrad, Potkaj Tomasz, Popek Leon, „Kres. Wołyń. Historie dzieci ocalonych z pogromu”; w: portal: Wołyń, fragment wspomnień z książki wyszukał i wstawił B. Szarwiło, w: Warszawa 2016 — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.04.11]

[Ukraińcy] zamordowali co najmniej 16 Polaków.
„Matka przygotowała śniadanie, a potem Franio poszedł z siostrą paść ich dwie krowy. Weszli na wzniesienie, położyli się na trawie i spoglądali na wioskę. Wokół było pięknie, pachniało już latem. Franek przekomarzał się z Jadzią.
Około południa przyszły na wzgórze kuzynki Krasickie. Przyniosły coś do jedzenia. Nagle jedna z nich zauważyła furmankę z obcymi wyjeżdżającą z lasu. Kilku mężczyzn z bronią zeskoczyło z wozu i poszło do wsi. Ten, który pilnował koni, dostrzegł Frania i ruszył w ich stronę.
— «Uciekajmy, bo nas pobiją!» — krzyknęła kuzynka.
Pędem ruszyli w kierunku cerkwi. Franek ledwie nadążał. Siostra i kuzynki o głowę wyższe od niego, dawały długie susy. Za krawędzią wzgórza wpadli w gęste krzaki i ukryli się w zagłębieniu. Jak długo tam siedzieli? Frankowi wydawało się, że ledwie chwilę, ale to było dobre pół godziny. Wtedy usłyszeli strzał. Potem kolejne.
— «Na drodze jacyś pobici leżą» — szepnęła Jadzia zsuwając się na dno rowu.
Franek zerwał się i ruszył do domu. Biegł po trawie. Dobiegł do krawędzi łąki. Zszedł na drogę. Krew jeszcze nie wsiąkła w piasek, stała w kałużach. Nie płakał. Patrzył.
Tyle późniejszych nocy — także w dorosłym życiu — stał na tej drodze. Tyle razy we śnie spoglądał na leżącą na ziemi najstarszą siostrę. Miała rozerwaną głowę. Na rękach trzymała trzyletniego Andrzejka. Brat dostał kulę w skroń. Potem Franek zobaczył ojca leżącego bez życia. Wielokrotnie później próbował przypomnieć sobie jego twarz. Jakie miał oczy, brodę, nos? Był niski? W jednej chwili stracił wtedy pamięć. Już na zawsze zatarło mu się wspomnienie ojca sprzed morderstwa.
Dalej wszystko działo się jak we śnie. Ktoś pochylił się nad ciotką, która jeszcze żyła. Zaniesiono ją do chałupy. Franek doszedł do domu, usiadł na progu i płakał. Po chwili stanęła przed nim matka. Jeszcze nie wiedziała.
— «Mamuś, tam na dole. Nasi, pobici są. Ojciec leży pobity i Andrzejek pobity».
Klementyna zaczęła lamentować.
— «Boże, Boże… myślałam, że polecieli za mną. Czemu nie polecieli?»
Kiedy banderowcy zjawili się we wsi, lepiła pierogi. Adaś, który tej nocy nie wyspał się w lesie, drzemał na piecu chlebowym. Bandytów zobaczyła pierwsza. Nie kryli się. Trzech ludzi z bronią chodziło od chaty do chaty, zbierali Polaków. Rzuciła na ziemię fartuch i krzyknęła:
— «Uciekajmy, bo nas pomordują!»
Ojciec popatrzył przez okno.
— «Czekaj matka. Jest tylko trzech. Przyjdą, pójdą. Mało razy tak było?»
Ale ona nie czekała. Otworzyła okno do sadu i wpadła między drzewa. Za nią pobiegli Władek i Stefan. Myślała, że także Gienia, a ojciec złapał Andrzejka i ukryli się w sadzie. Jednak Staśko tego nie zrobił. Wierzył, że Ukraińcy ich nie skrzywdzą. Tymczasem banderowcy zebrali polskie rodziny i poprowadzili na drogę  […]
Po egzekucji przed ich domem zebrali się ukraińscy sąsiedzi. Nieśmiało pytali, gdzie mają pochować ciała. Milcząco wskazała miejsce w ogrodzie. Pod dwoma wysokimi topolami wykopali trzy groby. Jeden musiał być naprawdę duży, bo Mikołaj Przytomski był ogromnym chłopem. Tamtego dnia zabito w Daniłówce 13 osób. Trumien nie było. Klementyna przykryła ich tylko kapą z łóżka. Franek nie patrzył, jak do grobu wrzucają ciało jego ojca. Matka wysłała ich do lasu.
Późnym popołudniem bandyci znów pojawili się w futorze. Od razu uciekła do dzieci. Tylko ciotka Anna Krasicka konała w ich domu do wieczora, powtarzając:
— «Najpierw Genię strzelił, potem Andrzejka, Staśka».
Przytomscy nic ze sobą nie mieli. Ani jedzenia, ani ubrań. Do domu było blisko, ale kto by tam poszedł? Banderowcy mogą siedzieć we wsi i ciągle na nich czekać. Z pobliskich Budek kuzynka przynosi im jedzenie. Są otumanieni ze strachu. Nie potrafią podjąć żadnej decyzji. Zostać czy uciekać? Po prostu siedzą w lesie i płaczą.
Trzeciego dnia słyszą jakieś głosy. Wkrótce rozpoznają, że to Ukraińcy. Podchodzą coraz bliżej.
— «Nie będziemy się rozdzielać» — decyduje matka.
Pod rozłożystym drzewem tulą się do siebie. Franek zamyka oczy. A tamci się zbliżają.
— «Idź tam! Zobacz! Gdzie te Lachy?» — mówi któryś banderowiec, może dowódca.
Serce wali głośno, a tamci są tak blisko, że przez gałązki widać ich buty. Ukrywający się czują zapach dymu z papierosów. Wstrzymują oddech… Wreszcie Ukraińcy odchodzą. Franek już wie, że im las gęstszy, tym bezpieczniejszy. Klementyna decyduje, że nie ma na co czekać i postanawia iść do Białokrynicy. Tam mieszkają znajomi ojca. Może im pomogą”.

źródło: Żurek Stanisław, „75 rocznica ludobójstwa – maj 1943, wiosna 1943”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]

źródło: Piskała Konrad, Potkaj Tomasz, Popek Leon, „Kres. Wołyń. Historie dzieci ocalonych z pogromu”; w: portal: Wołyń, fragment wspomnień z książki wyszukał i wstawił B. Szarwiło, w: Warszawa 2016 — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.04.11]