Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Miejscowość
II Rzeczpospolita
Chodywańce
pow. Tomaszów Lubelski, woj. lubelskie
współcześnie
pow. Tomaszów Lubelski, woj. lubelskie, Polska
Zbrodnie
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
100
max.:
153
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
9
max.:
9
wydarzenia
nr ref.:
06858
data:
1944.04
lokalizacja
opis
dane ogólne
Chodywańce
Sprawozdanie ukraińskiego podziemia z maja 1944 r. dotyczące akcji antypolskich dotyczące okręgu Rawa Ruska: „Podobne wiadomości dotyczące liczby Polaków zlikwidowanych przez oddziały UPA: Potoki [?] — 3 (miejsc[owi]), Lubycza–Kołajce — 3 (miejsc[owi]), Huta Lubycka — 2 (niezn[ani]), Lubycza — 10 (uciek[inierzy]), Potylicz — 13 (miejsc[owi]), Dagany Wiel[kie] — 2 (niezn[ani]), Werchrata — 1 (miejsc[owy]), Rzeczyca — 8 (3 miejsc[owych], 5 niezn[anych]), Domaszów — 2 (1 miejsc[owy], 1 niezn[any]), Bruckenthal — 2 (niezn[ani]), Ostobuż — 1 kobieta (miejsc[owa]), Choronów — 1 (miejsc[owy]), Sałasze — 1 (miejsc[owy]), Tehlów — 15 i 4 kobiety (— miejsc[owi]) oraz 44 (niezn[ani]), Wierzbica — 3 (miejsc[owi]), Chodywańce — 9 (niezn[ani]), Zaborze — 30 (miejsc[owi] i niezn[ani]), Rzyczki — 15 (miejsc[owi] i niezn[ani])”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: „Sprawozdanie ukraińskiego podziemia z maja 1944 r. dotyczące akcji antypolskich”; w: „Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku”, w: Warszawa-Kijów 2005, t. 4, cz. 2, s. 159 — internet: zbrodniawolynska.pl [dostępny: 2021.04.11]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
9
min. 9
max. 9
nr ref.:
06411
data:
1944.04.13
lokalizacja
opis
dane ogólne
Chodywańce
Upowcy zamordowali 19 Polaków oraz 2 Ukraińców i 1 Ukrainkę, w tym ks. Jakuba Jachułę, którego uprowadzili do lasu, gdzie obcinali mu kolejno różne części ciała a w końcu piłą przecięli tułów.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Konieczny Zdzisław, „Stosunki polsko-ukraińskie na ziemiach obecnej Polski w latach 1918-1947, Wrocław 2006”, w: , s. 192
Patrz: 1 kwietnia 1944 roku we wsi Poturzyn.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
Myrosław Onyszkewycz „Orest Karat” wydał rozkaz: „Rozkazuję Wam niezwłoczne przeprowadzenie czystki swojego rejonu z elementu polskiego oraz agentów ukraińsko–bolszewickich. Czystkę należy przeprowadzić w stanicach słabo zaludnionych przez Polaków. W tym celu stworzyć przy rejonie bojówkę, złożoną z naszych członków, której zadaniem byłaby likwidacja wyżej wymienionych. Większe nasze stanice będą oczyszczone z tego elementu przez nasze oddziały wojackie nawet w biały dzień […] Oczyszczenie terenu musi być zakończone jeszcze przed naszą Wielkanocą, żebyśmy świętowali ją już bez Polaków. Pamiętajcie, że jak bolszewicy zastaną nas z Polakami na naszych terenach, wtedy wszystkich nas wyrżną […] Prowadźcie z nimi twardą, bezwzględną walkę. Nikogo nie oszczędzać, nawet w przypadku małżeństw mieszanych. Wyciągać z domów Lachów, ale Ukraińców i dzieci w tych domach nie likwidować […] Wydobyć broń. Śmierć Polakom. Postój, 6 kwietnia 1944 roku. Sława herojom! Orest, Karat” Rozkaz ten znajduje się w aktach śledztwa przeciwko Myrosławowi Onyszkewyczowi.
źródło: Miszko Przemysław, Matkowski Krzysztof, „Zbrodnie ludobójstwa popełnione przez nacjonalistów ukraińskich w Małopolce Wschodniej w latach 1939—1945 na osobach narodowości polskiej – w świetle śledztw OKŚZPNP we Wrocławiu”; w: „Zbrodnie przeszłości, opracowania i materiały prokuratorów IPN”, w: Warszawa 2008, t. 2 — internet: ipn.gov.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
21
min. 21
max. 21
nr ref.:
06450
data:
1944.04.15
lokalizacja
opis
dane ogólne
Chodywańce
Ukraińcy zamordowali 23 Polaków.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
Myrosław Onyszkewycz „Orest Karat” wydał rozkaz: „Rozkazuję Wam niezwłoczne przeprowadzenie czystki swojego rejonu z elementu polskiego oraz agentów ukraińsko–bolszewickich. Czystkę należy przeprowadzić w stanicach słabo zaludnionych przez Polaków. W tym celu stworzyć przy rejonie bojówkę, złożoną z naszych członków, której zadaniem byłaby likwidacja wyżej wymienionych. Większe nasze stanice będą oczyszczone z tego elementu przez nasze oddziały wojackie nawet w biały dzień […] Oczyszczenie terenu musi być zakończone jeszcze przed naszą Wielkanocą, żebyśmy świętowali ją już bez Polaków. Pamiętajcie, że jak bolszewicy zastaną nas z Polakami na naszych terenach, wtedy wszystkich nas wyrżną […] Prowadźcie z nimi twardą, bezwzględną walkę. Nikogo nie oszczędzać, nawet w przypadku małżeństw mieszanych. Wyciągać z domów Lachów, ale Ukraińców i dzieci w tych domach nie likwidować […] Wydobyć broń. Śmierć Polakom. Postój, 6 kwietnia 1944 roku. Sława herojom! Orest, Karat” Rozkaz ten znajduje się w aktach śledztwa przeciwko Myrosławowi Onyszkewyczowi.
źródło: Miszko Przemysław, Matkowski Krzysztof, „Zbrodnie ludobójstwa popełnione przez nacjonalistów ukraińskich w Małopolce Wschodniej w latach 1939—1945 na osobach narodowości polskiej – w świetle śledztw OKŚZPNP we Wrocławiu”; w: „Zbrodnie przeszłości, opracowania i materiały prokuratorów IPN”, w: Warszawa 2008, t. 2 — internet: ipn.gov.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
23
min. 23
max. 23
nr ref.:
06507
data:
1944.04.17–1944.04.20
lokalizacja
opis
dane ogólne
Chodywańce
„Ruska” Wielkanoc – „17.04.1944 r. zostało przez sotnię UPA zamordowanych 47 mieszkańców wsi Rzyczki i Zaborze z byłego powiatu Rawa Ruska, którzy schronili się w Chodywańcach w obawie przed napadami band UPA. Oto ich nazwiska i wiek oraz nazwiska i wiek mieszkańców Chodywaniec zamordowanych z nimi: 1. Baran Stanisław l. 50 (z przysiółka «Wydranogale»), 2. Baran Maria l. 50, 3. Baran agnieszka l. 22, 4. Biłan anastazja l. 50 (z przysiółka Szubary), 5. Cymerman Marcin l. 72 («Wydranogale»), 6. Cymerman Paweł l. 22 (z przysiółka «Blich»), 7. Cymerman Władysław l. 7, 8. Cymerman Łukasz l. 9, 9. Długosz Jan l. 40 (z przysiółka «Dół»), 10. Długosz Łukasz l. 65, 11. Długosz Marcin, syn Łukasza l. 22 (z przysiółka «Dół»), 12. Długosz Marcin L. 65 (z przysiółka «Góra»), 13. Długosz Mila l. 35 (z przysiółka «Góra»), 14. Długosz Michał l. 65 (z przysiółka «Szewnia»), 15. Górak Jan l. 50 (z przysiółka «Góra»), 16. Jańczuk Jan l. 60 (z przysiółka «Szewnia»), 17. Kogut Michał l. 55 (z przysiółka «Szewnia»), 18. Koprowski Władysław l. 22 (z przysiółka «Zaborze»), 19. Koprowska Katarzyna l. 20 (z przysiółka «Zaborze»), 20. Kuman Jan l. 55 (z przysiółka «Góra»), 21. Makolądra Piotr l. 60 (z przysiółka «Blich»), 22. Makolądra Rozalia l. 55, żona Piotra (z przysiółka «Blich»), 23. Makolądra Józef l. 30 (z przysiółka «Góra»), 24. Miziuk Jan syn Józefa l. 30 (z przysiółka «Wydranogale»), 25. Nogal Maria l. 50 (z przysiółka «Wydranogale»), 26. Olecka anastazja l. 50 (z przysiółka «Szewnia»), 27. Pelc Maria l. 50, żona Franciszka (ze wsi Zaborze), 28. Pelc Franciszek l. 55 (ze wsi Zaborze), 29. Pomagel i.n. l. 40 (z przysiółka «Góra»), 30. Pochodeńko agnieszka l. 60 (z przysiółka «Szewnia»), 31. Salitra Józef l. 60 (z przysiółka «Szubary»), 32. Salitra Michał l. 60 (z przysiółka «Szuwary»), 33. Słowik anna l. 24 (z przysiółka «Szewnia»), 34–36. Zielińska anna l. 28 i jej córka Stanisława l. 9 i syn Jan l. 3 (z przysiółka «Szubary»), 37–44. NN – 8 ludzi uprowadzonych”
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: prof. dr hab. Jankiewicz Leszek S., „Uzupełnienie do listy strat ludności polskiej podanej przez Stanisława Jastrzębskiego dla województwa lubelskiego (2004)”; w: Listowski Witold (red.), „Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich”, w: Kędzierzyn-Koźle 2016, t. 8
„Ruska” Wielkanoc: patrz: „We wsi Rzeczki” – upowcy z oddziału „Hałajdy” zamordowali 15 Polaków.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Motyka Grzegorz, „Ukraińska partyzantka 1942-1960”, w: Rytm, Warszawa 2003, s. 397
Pomordowani przez U.P.A: wieś Rzyczki (obecnie Riczky) pow. Rawa Ruska 17.04.1944 r. PRZYSIÓŁEK SZUBARY: Zielińska Anna lat 28, jej córka Stanisława lat 9, jej syn Jan lat 3, Saletra Michał lat 80, Saletra Józef lat 60, Biłan Anastazja lat 50, Pich Franciszek lat 60. PRZYSIÓŁEK WYDRA (NOGALE): Baran Stanisław lat 60, Miziuk Jan syn Józefa lat 30, Baran Maria lat 50, Cymerman Marcin lat 72, Baran Agnieszka lat 22, Nogal Maria lat 50. PRZYSIÓŁEK BLICH: Mikołądra Piotr lat 60, jego żona lat 55, Cymerman Paweł lat 22, Cymerman Łukasz lat 9, Cymerman Władysław lat 7. PRZYSIÓŁEK DÓŁ: Długosz Jan lat 40, Długosz Łukasz lat 65, Długosz Marcin syn Łukasza lat 24. WIOSKA ZABORZE: Pelc Franciszek lat 55, jego żona Maria lat 50, Koprowski Władysław lat 22, Koprowska Katarzyna lat 20. PRZYSIÓŁEK SZEWNIA: Długosz Michał lat 60, Słowik Anna lat 24, Pochodeńko Agnieszka lat 60, Kogut Michał lat 55, Makolądra Józef lat 58, Jańczuk Jan lat 60, Olecka Anastazja lat 50. PRZYSIÓŁEK GÓRA: Długosz Marcin lat 65, Długosz Mila lat 35, Pomagel lat 40, Górak Jan lat 50, Kliman Jan lat 55, Makolądra Józef lat 30. Symboliczny grób pomordowanych znajduje się na cmentarzu w Chodywańcach, pow. Tomaszów Lub. Napis na nagrobku: NIE ZEMSTA LECZ PAMIĘĆ I MODLITWA ZA OFIARY LUDOBÓJSTWA DOKONANEGO 17 KWIETNIA 1944 ROKU PRZEZ BANDY UPA NA LUDNOŚCI POLSKIEJ W MIEJSCOWOŚCI RZYCZKI ZABORZE. BOŻE! ABY NASZA ZIEMIA RODZINNA NIGDY WIĘCEJ NIE ZAZNAŁA CIERPIEŃ, KRWI I ŁEZ PROSIMY CIĘ PANIE !!!
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Adamczyk Kazimiera
W ostatnim czasie w powiecie Rawa Ruska padły ofiary terroru: 17.IV.1944. Życzki wieś spalona, zabitych ok. 100 osób.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: „1944, kwiecień - Notatka opisana w RGO w Krakowie na podstawie informacji z terenu. Dotyczy wzmagającej się fali mordów i napadów na Polaków”; w: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, w: nr 16722/2, s. 145—150
Pomordowani przez U.P.A. wieś Rzyczki (obecnie Riczky) pow. Rawa Ruska 17.04 i 20.04 1944 r.:
PRZYSIÓŁEK SZUBARY:
Zielińska Anna lat 28
Jej córka Stanisława lat 9
Jej syn Jak lat 3
Saletra Michał lat 80
Saletra Józef lat 60
Biłan Anastazja lat 50
Pich Franciszek lat 60
PRZYSIÓŁEK WYDRA (NOGALE)
Baran Stanisław lat 60
Miziuk Jan syn Józefa lat 30
Baran Maria lat 50
Cymerman Marcin lat 72
Baran Agnieszka lat 22
Nogal Maria lat 50
PRZYSIÓŁEK BLICH
Mikołądra Piotr lat 60
Jego żona lat 55
Cymerman Paweł lat 22
Cymerman Łukasz lat 9
Cymerman Władysław lat 7
PRZYSIÓŁEK DÓŁ
Długosz Jan lat 40
Długosz Łukasz lat 65
Długosz Marcin syn Łukasza lat 24
WIOSKA ZABORZE
Pelc Franciszek lat 55
Jego żona Maria lat 50
Koprowski Władysław lat 22
Koprowska Katarzyna lat 20
PRZYSIÓŁEK SZEWNIA
Długosz Michał lat 60
Słowik Anna lat 24
Pochodeńko Agnieszka lat 60
Kogut Michał lat 55
Makolądra Józef lat 58
Jańczuk Jan lat 60
Olecka Anastazja lat 50
PRZYSIÓŁEK GÓRA
Długosz Marcin lat 65
Długosz Mila lat 35
Pomagel lat 40
Górak Jan lat 50
Kliman Jan lat 55
Makolądra Józef lat 30
Symboliczny grób pomordowanych znajduje się na cmentarzu w Chodywańcach, pow. Tomaszów Lub […] Z rzezi uratował się Paweł Dreźniak (drugi brat pań Dreźniak), który dotarł do mojej rodziny wszystko jej opowiadając. Pracował w polu usłyszał straszny krzyk, biegł na pomoc, ale Ukrainiec z obstawy kazał mu uciekać, krzycząc „udiraj”. Paweł przesiedział noc w oborze w ukryciu, do której rano przyszła doić krowy jego siostra Nastka, głośno płakała (straciła córkę Jadwigę i dwie siostry Franciszkę i Marię), odezwał się do niej, ona zapytała „Pawluniu to ty żyjesz”? i opowiedziała mu o strasznych wydarzeniach, kiedy to po dokonaniu morderstw Ukraińcy zorganizowali przyjęcie racząc się wódką i przechwalając, jeden z nich opowiadał, jak bił pałką uciekająca Franciszkę Kaczor, „że aż jej oczy wyskoczyli”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Adamczyk Kazimiera
Patrz: 17 kwietnia.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
Myrosław Onyszkewycz „Orest Karat” wydał rozkaz: „Rozkazuję Wam niezwłoczne przeprowadzenie czystki swojego rejonu z elementu polskiego oraz agentów ukraińsko–bolszewickich. Czystkę należy przeprowadzić w stanicach słabo zaludnionych przez Polaków. W tym celu stworzyć przy rejonie bojówkę, złożoną z naszych członków, której zadaniem byłaby likwidacja wyżej wymienionych. Większe nasze stanice będą oczyszczone z tego elementu przez nasze oddziały wojackie nawet w biały dzień […] Oczyszczenie terenu musi być zakończone jeszcze przed naszą Wielkanocą, żebyśmy świętowali ją już bez Polaków. Pamiętajcie, że jak bolszewicy zastaną nas z Polakami na naszych terenach, wtedy wszystkich nas wyrżną […] Prowadźcie z nimi twardą, bezwzględną walkę. Nikogo nie oszczędzać, nawet w przypadku małżeństw mieszanych. Wyciągać z domów Lachów, ale Ukraińców i dzieci w tych domach nie likwidować […] Wydobyć broń. Śmierć Polakom. Postój, 6 kwietnia 1944 roku. Sława herojom! Orest, Karat” Rozkaz ten znajduje się w aktach śledztwa przeciwko Myrosławowi Onyszkewyczowi.
źródło: Miszko Przemysław, Matkowski Krzysztof, „Zbrodnie ludobójstwa popełnione przez nacjonalistów ukraińskich w Małopolce Wschodniej w latach 1939—1945 na osobach narodowości polskiej – w świetle śledztw OKŚZPNP we Wrocławiu”; w: „Zbrodnie przeszłości, opracowania i materiały prokuratorów IPN”, w: Warszawa 2008, t. 2 — internet: ipn.gov.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
47 – 100
min. 47
max. 100
nr ref.:
11759
data:
1945.05.01
lokalizacja
opis
dane ogólne
Chodywańce
Fragment sprawozdania „Wisti z terenu” z Okręgu II Kraju Zakerzońskiego za 1 maja — 5 czerwca 1945 r.:
„1 maja [1945 r.] polska banda zabiła w Chodywańcach 9 osób i 1 raniła”.
źródło: „Informacija pro antyukrajinśki akciji na Hrubesziwszczyni w trawni-kwitni 1945 r.”; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 870, w: oryg. ukraiński
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
9
min. 9
max. 9
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: CHODYWAŃCE