Według relacji p. Gniazdowskiej, złożonej 9.III.44 rozpoczynają się w Chełmie i Hrubieszowie po przyjściu tam oddziału ukraińskiego SS analogiczne okresy jak w Galicji. W Chełmie zabitych zostało 8 osób, jedynie z tego powodu, że są Polakami. W hrubieszowskim wymordowano i wyrabowano 6 ziemian. To jest wyczyn bandy Kościuka, b. wójta w chełmskim. Wsie idą z dymem, ludność ucieka w stronę Lublina. W chełmskim odgrażają się Ukraińcy, że tam grozi to samo co w hrubieszowskim. Władze na miejscu nie reagują. Władze zmuszają ludność do robót fortyfikacyjnych, używając do presji na ludność także Pol. K. O., grożąc aresztowaniem Komitetu w razie nie wykonania tego żądania. Nawet pracownicy Komitetu muszą pracować na robotach (pracuje 14 osób). Nadzór nad robotnikami sprawuje SS ukraińskie. Kraków, dnia 11 marca 1944.

źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]

źródło: „1944, 11 marca - Notatka o napadach ukraińskich w rejonie Chełma i Hrubieszowa”; w: Archiwum Akt Nowych, w: nr 47, s. 54

Fragment protokołu oględzin zwłok Pawła i Mariji Wasyńczuków sporządzonego przez kierownika śledczego MO Ignacego Górnickiego z Komisariatu MO w Chełmie:
„W mieszkaniu domu w Chełmie położonym przy ul. Browarnej nr 2 w pokoju sypialnym na podłodze leżą 2 trupy należące do Wasyńczuka Pawła i Wasyńczuk Marii. Zwłoka Wasyńczuka Pawła są położone nogami na wschód i głową na zachód. Zwłoki ubrano w czapkę cyklistówkę, marynarkę, spodnie, skarpetki i półbuty czarne. W okolicy ucha lewego ciągnie się do twarzy struga zaschłej krwi, a od głowy spływa duża plama zaschłej krwi. Zwłoki położone są do góry plecami z podłożonymi pod twarzą obiema rękami.
Równolegle do opisanych leżą zwłoki Wasyńczuk Marii, zwrócone nogami na zachód, a głową na wschód. Zwłoki ubrane są w chusteczkę na głowie, [w] łatanym palcie, pończochach, skarpetkach, czarnych trzewikach. Od głowy po podłodze spływa duża kałuża krwi częściowo zakrzepłej. Zwłoki ułożone są na lewym boku, częściowo skręcone ku brzuchowi, z podwiniętą jedną nogą i wyciągniętymi przednimi rękami. Na podłodze leżą trzy (3) łuski od pistoletu”.

źródło: „19 IV 1945 r.”; w: Instytut Pamięci Narodowej IPN, w: Akta IPN BU 831/5389, k. 44719

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

Fragment protokołu przesłuchania Marii Iwanowskiej o mordzie na Pawle i Mariji Wasyńczukach:
„Dnia 18 IV 1945 r. około godziny 18. wieczorem wyszłam z mieszkania z zamiarem pójścia do koleżanki i widziałam 5 idących mężczyzn, ubranych po cywilnemu, w czapkach rogatywkach wojska polskiego było 4, a jeden miał na sobie czapkę cywilną cyklistówkę  […] Osobnicy ci zawrócili mnie, mówiąc:
— «Niech pani wraca, bo idzie Resort, dokona rewizji i pójdzie».
Ja wróciłam do mieszkania swego  […] A wszyscy bej wyjątku trzymali w rękach broń krótką z cienkimi lufami. Czterech weszło do mieszkania sąsiada Wasyńczuka Pawła, a jeden pozostał na dworze i obserwował.
Ja po przyjściu do mieszkania, zaciekawiona, odchyliłam od okna znajdującego się w ścianie rozdzielającej mieszkanie moich rodziców od mieszkania Wasyńczuka i zauważyłam, jak 2 osobników prowadzi Marię Wasyńczuk z kuchni do pokoju, przy czym osobnik ubrany w biały kożuszek uderzył M[arię] Wasyńczuk w twarz. Jak ja zobaczyłam, że on ją uderzył i rzucił podłogę, ja chciałam iść do Milicji, ale tam jeden z nich pilnował. A Wasyńczuka Pawła w pokoju nie zauważyłam przez wyżej wspomniane okienko, tylko jego siostra Maria leżała spokojnie bez słów. Następnie ci osobnicy brali na siebie futra Wasyńczuków i do walizki różne rzeczy Wasyńczuków. Następnie Maria Wasyńczuk, leżąc, zaczęła prosiła ich, aby rzeczy przez nich brane zostawili. A oni, nic nie mówiąc, brali, co im się podobało. Później ten, który stał na dworze, przyszedł do nas do mieszkania, mówiąc, abyśmy się nie bali. To powiedziawszy, wyszedł z mieszkania, zamknąwszy drzwi do naszego mieszkania.
Następnie widziałam przez owo okienko, jaki ci osobnicy, zgromadziwszy się w pokoju pierwszym od kuchni i dwóch z nich oddało strzały do Marii Wasyńczuk i zaczęli wychodzić z mieszkania z tłumakami  […] Ci, którzy strzelali do M[arii] Wasyńczuk, to jeden z nich był w rogatywce, a drugi w płaskiej czapce. Strzelając, przyklęknęli obaj na jedno kolano”.

źródło: Instytut Pamięci Narodowej IPN, w: Akta IPN BU 831/5389, k. 44814

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

Fragment sprawozdania dekadowego kierownika PUBP w Chełmie dotyczący mordu na 2 Ukraińcach:
„Dnia 19 kwietnia 1945 r. zostali zabici Wasylczuk [właśc. Wasyńczuk] Paweł i Maria w mieszkaniu przy ulicy Browarnej nr 2 w Chełmie przez nieznanych sprawców”.

źródło: „Sprawozdanie dekadowe z działalności Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Chełmie za okres od 17.4. 45 r. do 27.4.1945 r.”, 17 IV 45 r.; w: Instytut Pamięci Narodowej IPN Lublin, w: Akta OAIPN Lu 045/3, k. 94

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]