Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Zbrodnie
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
62
max.:
79
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
1
max.:
1
wydarzenia
nr ref.:
06448
data:
1944.04.15
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
Ukraińcy zamordowali Stanisława Klimka.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
Myrosław Onyszkewycz „Orest Karat” wydał rozkaz: „Rozkazuję Wam niezwłoczne przeprowadzenie czystki swojego rejonu z elementu polskiego oraz agentów ukraińsko–bolszewickich. Czystkę należy przeprowadzić w stanicach słabo zaludnionych przez Polaków. W tym celu stworzyć przy rejonie bojówkę, złożoną z naszych członków, której zadaniem byłaby likwidacja wyżej wymienionych. Większe nasze stanice będą oczyszczone z tego elementu przez nasze oddziały wojackie nawet w biały dzień […] Oczyszczenie terenu musi być zakończone jeszcze przed naszą Wielkanocą, żebyśmy świętowali ją już bez Polaków. Pamiętajcie, że jak bolszewicy zastaną nas z Polakami na naszych terenach, wtedy wszystkich nas wyrżną […] Prowadźcie z nimi twardą, bezwzględną walkę. Nikogo nie oszczędzać, nawet w przypadku małżeństw mieszanych. Wyciągać z domów Lachów, ale Ukraińców i dzieci w tych domach nie likwidować […] Wydobyć broń. Śmierć Polakom. Postój, 6 kwietnia 1944 roku. Sława herojom! Orest, Karat” Rozkaz ten znajduje się w aktach śledztwa przeciwko Myrosławowi Onyszkewyczowi.
źródło: Miszko Przemysław, Matkowski Krzysztof, „Zbrodnie ludobójstwa popełnione przez nacjonalistów ukraińskich w Małopolce Wschodniej w latach 1939—1945 na osobach narodowości polskiej – w świetle śledztw OKŚZPNP we Wrocławiu”; w: „Zbrodnie przeszłości, opracowania i materiały prokuratorów IPN”, w: Warszawa 2008, t. 2 — internet: ipn.gov.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
07668
data:
1944.07
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
(w pobliżu)
W lesie upowcy powiesili 10 Polaków.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – lipiec 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
10
min. 10
max. 10
nr ref.:
07733
data:
1944.08.03
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
(nadleśnictwo)
Został zamordowany przez UPA gajowy Piotr Janowski.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Marszałek Edward, „Z leśnej historii Bieszczadów”; w: Państwowe Gospodarstwo Leśne - Lasy Państwowe — internet: fundacjabieszczadzka.org [dostępny: 2021.04.11]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
07737
data:
1944.08.04
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
W przysiółku Poddębina koło Daszawy pow. Stryj banderowcy zamordowali 12 Polaków, w tym podpalili stodołę, pod którą w piwnicy — schronie podusiło się ukrytych 3 dzieci polskich, rodzeństwo Buczkowskich: Bronisława lat 16, Stanisław lat 13 i Janina lat 6. Zamordowani zostali także Kozina Małgorzata lat 4 i jej brat Stanisław lat 7. Łącznie zginęły 3 starsze osoby oraz 9 dzieci.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
07744
data:
1944.08.06
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
Upowcy zamordowali 42 Polaków według wcześniej przygotowanej listy proskrypcyjnej w miejscowej cerkwi.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Żurek Stanisław, „UPA w Bieszczadach”, w: wyd. II, wyd. Nortom, Wrocław 2010, s. 30—32, 243—247
Niemcy opuścili Baligród 3 sierpnia uciekając przed armią Czerwoną. Tuż po wyjściu Niemców wśród Polaków w Baligrodzie zapanowała panika. Dotarły do nich wieści o planowanym napadzie. Delegacja polska udała się więc do sztabu UPA w Stężnicy deklarując chęć dobrowolnego opuszczenia miasteczka. Dowództwo UPA zapewniło, że Polakom nic nie grozi i w miasteczku mają pozostać. Polacy zostali. „Burłaka”, będąc wcześniej zastępcą komendanta posterunku policji ukraińskiej w Baligrodzie, miał dobre rozeznanie środowiska polskiego. Wszyscy „ważniejsi” Polacy znaleźli się na liście proskrypcyjnej, którą posługiwali się „partyzanci” UPA dokonując masowego mordu w dniu 6 sierpnia. Pogrzeb zamordowanych Polaków odbył się 8 sierpnia „bez trumien, doły, nie groby, kopały żony i dzieci” — jak podała kronika szkolna Baligrodu. W kronice tej, prowadzonej przez kierowniczkę szkoły Marię Makowską, opisany jest przebieg mordu: „Na jedno hasło każda grupa rezunów wyprowadza z domów mężczyzn, mordują ich przy zabudowaniach, w domach, a nawet w łóżkach. Ginie starzec Michał Różycki, pozostający od dwóch lat w łóżku, ginie jego brat Jan Różycki, oraz syn — Tomasz, pozostawiając żonę z kilkorgiem malutkich dzieci. Mordują starca na łóżku Chorzępę, i drugiego starca Szpota (ojca Jana Szpota, który zginął schwytany przez nich w piątek), właściciela rzeźni, Jana Kaczora, notariusza, naczelnika sądu. Czaszka Tadzia Kornagi zostaje rozbita — matka przez kilka godzin zbierała te kosteczki po ogrodzie. I tak leżeli rozciągnięci, nieżywi na drodze, pod murami kościoła, przy zejściu do rzeki, a nawet w samej rzece”. 10 sierpnia do Baligrodu wrócili Niemcy. Wojska sowieckie wkroczyły 25 września. a. Daszkiewicz w książce Ruch oporu w rejonie Beskidu Niskiego 1939 – 1944 (Warszawa 1975) twierdzi, że mord w Baligrodzie był odwetem za akcje oddziału AK KN–23 w rejonie Leska. Iwan Dmytryk w książce „Zapysky ukrajinśkoho powstancia (w lisach Łemkiwszczyzny)”, której dwa wydania ukazały się w Niemczech a trzecie w 1992 roku we Lwowie, mord ten opisał ze swojej pozycji jako uczestniczącego w nim banderowca. Nosił on pseudonim „Lis”, był w sotni „Burłaki”, a potem „Brodycza”. O Baligrodzie pisał: „Wysyłając nas na stanowiska dowódca «Burłaka» rozkazał nam ukarać morderców ukraińskich dzieci, kobiet i mężczyzn. Wywiad miejscowego podziemia przez dłuższy czas układał dokładne listy Polaków, masakrujących ludność ukraińską. Takie listy otrzymały nasze oddziały, wyznaczone do różnych części Baligrodu. Zbudziwszy tych terrorystów ze snu, nasze specgrupy odczytały im wyroki śmierci powstańczego sądu polowego, wyliczając ich zbrodnie, kogo, gdzie i kiedy zabili. Potem wyrok wykonano na miejscu. Zanim mieszkańcy Baligrodu obudzili się, nasza akcja karna była zakończona […] Odkryto też wielkie składy żywności zebranej przez polskie bojówki. Najcenniejsze rzeczy z tych składów zabrano”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: „W lasach zachodniej Łemkowszczyzny. Wspomnienia partyzanta UPA”; w: „Magury ’93”, w: Warszawa 1994
Znając faktyczny przebieg mordu w Baligrodzie należy pamiętać, że czytelnicy na zachodzie znają tylko wersję banderowca Dmytryka. A na Ukrainie starzy i młodzi nacjonaliści chętnie w nią uwierzą. Lista proskrypcyjna Polaków podobno przygotowana została w cerkwi w Baligrodzie. O ostatnich manipulacjach związanych z mordem w Baligrodzie piszę w artykule „Banderowska legenda o Baligrodzie”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Żurek Stanisław, „UPA w Bieszczadach”, w: wyd. II, wyd. Nortom, Wrocław 2010, s. 243—247
Tablica zamieszczona na pomniku zawiera 42 nazwiska, na ostatnim miejscu wymieniony jest Bronisław Chorzępa, zamordowany 13 sierpnia 1944 roku w Baligrodzie.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
42
min. 42
max. 42
nr ref.:
07765
data:
1944.08.13
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
Zamordowany został przez UPA Bronisław Charzępa, ur. w 1923 r.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Szewczyk Tadeusz, „Śledztwo umorzono”; w: „Gazeta Bieszczadzka”, w: nr 20/2009 – fragmenty śledztwa prowadzonego przez IPN w Rzeszowie w latach 2005-2006 i umorzonego 6 lipca 2006 r
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
09238
data:
1945.01.14
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
Upowcy zamordowali 2 Polaków, w tym kobietę.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – styczeń 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
2
min. 2
max. 2
nr ref.:
10131
data:
1945.06
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
Ukraińcy zamordowali Stanisława Leszkiewicza.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – czerwiec 1945”; w: portal: Wołyń — internet: btx.home.pl [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
10225
data:
1945.07.31–1945.08.01
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
Upowcy zamordowali 2 Polaków, w tym kobietę. Meldunek z posterunku MO, który zaatakowany przez UPA obronił się tracąc jednego zabitego i jednego rannego podał, że zamordowanych zostało kilkunastu Polaków, w tym Maria Głogowska, „która na pytanie bandyty, kim jest, odpowiedziała: Jestem Polką”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – sierpień 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: Żurek Stanisław, „UPA w Bieszczadach”, w: wyd. II, wyd. Nortom, Wrocław 2010, s. 72
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
2 – 19
min. 2
max. 19
nr ref.:
11700
data:
1945.10.21
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
(w pobliżu)
Fragment sprawozdania sytuacyjnego nieznanego referenta OUN z nadrejonu 'Beskid' za październik 1945 r. o mordzie na nauczycielu–Ukraińcu dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego:
„21 października wojsko w ilości 25 żołnierzy, które wróciło z Chocenia do Baligrodu przez Cisowiec zobaczyło po drodze nauczyciela, który uciekał. Został złapany i przyprowadzony na most między Mchawą a Zahoczewiem. Na moście nauczycielowi rozkazano skoczyć z mostu do rzeki. Nauczyciel skoczył i zaczął uciekać. Wojsko zabiło go, gdy biegł”.
źródło: „Wisti z terenu za misiać żowteń 1945 r.”; w: Poticzny P. J., Łyko I. (red.), „Litopys UPA”, w: Toronto-Lwów 2002, t. 34: „Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Sprawozdania polityczne (Dokumenty)”, s. 21, w: oryg. ukraiński
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
11210
data:
1946.07.31
lokalizacja
opis
dane ogólne
W nocy 31 lipca połączone sotnie 'Rena' i 'Bajdy' dokonały równoczesnych napadów na posterunki MO w Baligrodzie, Kopalnianym, Zahoczewie. Po ciężkiej walce posterunki w Kopalnianym i Zahoczewie zostają rozbite. Załoga w Baligrodzie, mimo strat, zdołała się obronić.
źródło: Myśliński Stanisław, „Strzały pod Cisną”, w: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1978
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – lipiec 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.02.24]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
nr ref.:
11421
data:
1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Baligród
UPA zamordowała Alberta Czelagę.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – grudzień 1946 oraz w roku 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.02.28]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: BALIGRÓD