poprzednie

Turyn (1453)

Znaki Eucharystyczne
(pełna lista: tutaj)

ROZTRZASKANE CYBORIUM

miejsce wydarzenia: VOLTERRA

rok wydarzenia: 1472

następne

Marseille–en–Beauvaisis (1532)

Łącza do ilustracji dzieł sztuki związanych z wydarzeniem:

Volterra to dziś niewielka miejscowość w Toskanii, w prowincji Piza (wł. Provincia di Pisa), we Włoszech, zamieszkała przez ok. 12 tys. mieszkańców. Ale też to miejsce o długiej historii.

Założone zostało jeszcze przez lud, który stworzył tzw. kulturę willanowiańska (1,300–700 p.n.e.), a następnie zasiedlone przez Etrusków — przed podbojem przez starożytnych Rzymian — jako Velathri. To miasto, z którego m.in. pochodzi drugi papież w historii, św. Linus (zm. 79). To miasto znane od tysiącleci wręcz z wydobycia soli kamiennej i alabastru. Już Etruskowie wytwarzali z tego ostatniego bogato zdobione sarkofagi i urny — największe ich zbiory znajdują się między innymi w Etruskim Muzeum Guarnacciego (wł. Museo Etrusco Guarnacci) w Volterra, w Narodowym Muzeum Archeologicznym (wł. Museo Archeologico Nazionale) we Florencji oraz w Muzeach Watykańskich.

Od V w. Volterra było miastem biskupim, stolicą diecezji o tej samej nazwie. Szczególne jednak znaczenie osiągnęła w XII w. Uniezależniła się wówczas od ziemskiej władzy biskupów i pozyskała status „wolnego miasta”, miasta samorządnego i niezależnego.

W następnych wiekach nastąpił jednak upadek. Miasto wdało się w konflikty z potężnymi sąsiadami, w szczególności z Sieną (ok. 60 km na wschód od Volterra), Pizą (ok. 65 km na północ) i Florencją (ok. 70 km na północy wschód). W szczególności potężna okazała się ta ostatnia i pod koniec XIV w. podbiła i opanowała Volterrę.

Władza Florentyńczyków zubożyła miasto. Wielu z bogatszych właścicieli je opuściło będąc zmuszonymi sprzedać swe posiadłości po zaniżonych cenach.

Ostatni akt niezależności Volterry miał miejsce w 1472 r., dwa lata po wykryciu w okolicach wchodzącej w skład republiki Volterra miejscowości Sasso Pisano, ok. 45 km na południe od Volterry, pokładów ałunitu, minerału służącego do produkcji ałunu, stosowanego wówczas głównie do utrwalania barwników oraz w medycynie do powstrzymywanie krwawienia. Przekazanie praw do wydobycia Sienie odbyło się w atmosferze skandalu i oskarżeń o korupcję. Wybuchła rewolta i wówczas Volterra ostatni raz spróbowała wybić się na samodzielność. W odpowiedzi Florencja Wawrzyńca Medyceusza (wł. Lorenzo de’ Medici) (1449, Florencja – 1492, Carregio), zwanego Wawrzyńcem Wspaniałym (wł. Lorenzo il Magnifico), od 1469 r. niekoronowanego władcy tego miasta–państwa, również zainteresowanego zyskami z nowej kopalni, wysłała 7,000 żołdaków, pod dowództwem Fryderyka (wł. Federico) da Montefeltro (1422, Gubbio – 1482, Ferrara), jednego z najbardziej znanych ówcześnie kondotierów — czyli najemników.

18.vi.1472 r. po krótkiej walce da Montefeltro opanował miasto. Rozpoczął się rabunek, który przeszedł do historii jako wł. Sacco di Volterra (pl. złupienie Volterry). W rezultacie napastnicy zburzyli miasto, w tym jego prawie wszystkie charakterystyczne wieże.

Podczas zdobywania miasta miał aliści miejsce pewien niezwykły incydent, który odbił się szerokim echem we Włoszech i nie tylko.

Gdy żołdacy da Montefeltro wtargnęli do kościoła pw. św. Franciszka (wł. chiesa di San Fran­cesco), prowadzonego przez Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych (łac. Ordo Fratrum Minorum Conventualium – OFMConv), czyli franciszkanów konwentualnych, rozpoczęło się plądrowanie. Jeden z żołdaków podszedł do tabernakulum — prawd. w głównym ołtarzu, choć znajdującą się obok kaplica pw. Krzyża Dnia (wł. cappella della Croce di Giorno), z pięknymi freskami Cenni di Francesco di Ser Cenni (tworzył 1369‑1415, Florencja) z 1410 r., z dostępem z nawy głównej, również posiadała swoje tabernakulum — i połasił się na cenne cyborium (łac. ciborium), czyli puszkę do przechowywania Hostii oraz komunikantów, i w świętokradczym akcie wyniósł je z kościoła.

Nie wiadomo, czy zdawał sobie sprawę z tego, że w cyborium znajdowało się konsekrowane Ciało Pana Jezusa — spora ilość komunikantów.

Gdy oddalił się z kościoła i zbliżył do katedry pw. św. Piotra, znajdującej się po drugiej stronie miasta, tuż obok pałacu biskupiego, ogarnęła go jakaś wściekłość — być może spowodowana tym, że inni zdołali zrabować więcej, a może dlatego, że nakradł zbyt wie­le rzeczy i nie mógł ich po prostu unieść — w każdym razie rzucił puszką cyborium o ścianę świątyni.

Z puszki wypadły konsekrowane Hostie…

I wówczas stała się rzecz niebywała: Hostie zajaśniały niezwykłym blaskiem i powoli zaczęły unosić się w powietrzu…

Wokół zaczęli się gromadzić gapie, w większości plądrujący florentyńscy żołdacy. Zdumieni patrzyli jak Hostie wisiały wręcz w powietrzu.

A sprawca świętokradczego czynu upadł na ziemię, przestraszony. Zaczął łkać i prosić o wybaczenie…

Zjawisko trwało na tyle długo, że widziało je wielu świadków. Był wśród nich Błażej (wł. Biagio) Lisci (ok. 1423, Volterra – 1514‑7), notariusz i poeta, który pozostawił po sobie zeznanie, przechowywane do dziś w kościele pw. św. Franciszka w Volterra, a także szersze opracowanie „Libellus de direptione suae patriae” (pl. „Historia splądrowania mojej ojczyzny”) opisujące zdobycie miasta przez Florencję i wydarzenia z tym związane. Także władze świeckie sporządziły raporty przechowywane w aktach miejskich…

Sama Volterra nigdy już nie podniosła się z klęski. Florencja wprawdzie pozwoliła na odbudowę, ale w latach 1472‑4 wystawiła też nową fortecę — tzw. fortecę Medyceuszy (wł. fortezza Medicea) zwaną również Il Mastio — zaraz obok starej, pochodzącej z 1342 r., zwanej Cassero, burząc przy okazji dwie dzielnice miasta i pałac biskupi, która stała się symbolem florenckiej władzy. A dziś jest wykorzystywana jako więzienie o zaostrzonym rygorze…

By uwolnić miejsce na Il Mastio Florentyńczycy zburzyli także znajdującą się obok pałacu biskupiego, doszczętnie splądrowaną katedrę pw. św. Piotra. Jej rolę przejęła świątynia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (wł. Cattedrale di Santa Maria Assunta), odbudowana w 1117 r. po trzęsieniu ziemi, które zburzyło miasto, i poświęcona w 1120 r. przez papieża Kaliksta II (ok. 1050, Quingey – 1124, Rzym), istniejąca i funkcjonująca jako katedra do dnia dzisiejszego…

Przetrwał natomiast kościół pw. św. Franciszka, a w nim świętokradczo splądrowane tabernakulum.

A ów nieszczęsny żołdak? Według niektórych źródeł stracił wzrok i już go do końca życia nie odzyskał…

Popatrzmy na dwa filmiki o Volterze (po angielsku):

• pierwszy z serii kilku filmików:
• krótka etiudka:

Mapa okolic:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

angielskich:

• The Real Presence

holenderskich:

• La Sacra Famiglia
• Sacramento d'amore
• Facebook
• Toskana
• Wikipedia.it

innych:

• „Cuda Eucharystyczne i chrześcijańskie korzenie Europy”, Sergio Meloni, Kielce, 2011