Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
poprzednie
Middelburg (1374)
Znaki Eucharystyczne
(pełna lista: tutaj)
ROZLANE WINO
miejsce wydarzenia: BOXTEL
rok wydarzenia: 1379
następne
Wilsnack (1383)
Łącza do ilustracji dzieł sztuki związanych z wydarzeniem:
Boxtel, niewielkie miasteczko w południowej Holandii, w XIV w. należało do jednego z tzw. państw imperialnych (łac. Status Imperii) wchodzących w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego (później Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego), z głosem w Sejmie Rzeszy (łac. Dieta Imperii lub niem. Reichstag), księstwa Brabancji
Ok. roku 1379 (ta data jest najczęściej wymienianą, ale mogło to być lata wcześniej) – na jakieś sto lat przed tzw. reformacją, gdy herezja zakwestionowała wiele z prawd wiary, między innymi rzeczywistą obecność Naszego Pana w konsekrowanym Chlebie i Winie Eucharystycznym, miało tam miejsce niezwykłe wydarzenie. W kościele pw. św. Piotra, wybudowanym w stylu romańskim ok. 1290 r., Mszę św. odprawiał pochodzący z pobliskiej wsi Esch kapłan Eligiusz (hol. Eligius) van den Aker. I podczas Przeistoczenia (łac. Transsubstantiatio), gdy stał obrócony przodem do ołtarza, przez chwilę stracił równowagę i rozlał zawartość trzymanego w ręku kielicha na korporał (łac. corporale) i białe płótno puryfikaterza (łac. purgare)…
Celebrans tego dnia do konsekracji użył białego wina, jakież więc musiało być jego zdumienie, gdy na obu obrusikach pojawiły się jaskrawo czerwone plamy, o charakterze i konsystencji Krwi!
Po Mszy św. kapłan zabrawszy ze sobą oba Płótna udał się do zakrystii i tam próbował Je oczyścić. Kilkakrotne próby prania materiału w domu, a także w studni znajdującej się niedaleko przepływającej przez Boxtel rzeczki Dommel (ten akt miał widzieć lokalny młynarz), mimo używania octu i popiołu.zakończyły się niepowodzeniem…
Widząc bezowocność wysiłków ksiądz van der Aker zwinął Korporał i Puryfikaterz i włożył Je do niewielkiej walizeczki. Tę następnie ukrył pod łóżkiem…
Eligiusz van der Aker zmarł na przełomie 1379/80 roku. Przed śmiercią wyjawił ówczesnemu proboszczowi Boxtel, i jednocześnie swojemu spowiednikowi, ks. Henrykowi (hol. Hendrik) van Merheim – w obecności dwóch innych świadków - tajemnicę przechowywanej pod łóżkiem walizeczki…
Dalej sprawy potoczyły się dość szybko. Henryk van Merheim, który poza sprawowaniem funkcji proboszcza był kanonikiem kapituły przy kościele pw. św. Gereona w Kolonii (niem. Köln), był siostrzeńcem Wilhelma (hol. Willem) van Merheim (zm. 1420), właściciela Boxtel, posiadłości, którą odziedziczył po matce. Wilhelm był również właścicielem – po ojcu – posiadłości Merheim, stanowiącej dziś część Kolonii. A w Kolonii przebywał wówczas kard. Piotr (wł. Pietro) Pileo di Prata (ok. 1330, Prata -1400, Rzym), arcybiskup Rawenny, naonczas legat papieża Urbana VI (ok. 1318, Neapol – 1389, Rzym) w krajach Europy Północnej (w Niemczech i na Węgrzech)…
Powiadomiony o odkryciu w Boxtel kard. Pileo di Prata nakazał przeprowadzanie formalnego procesu kanonicznego badania zawartości walizeczki ks. van der Akera. W jego rezultacie 27.vi.1380 r. specjalnym dekretem zezwolił na wystawianie Zakrwawionego Korporału i Puryfikaterza na widok publiczny, raz w roku w niedzielę, w rocznicę ogłoszenia dekretu, w kościele pw. św. Piotra w Boxtel.
Dekret, poza przyzwoleniem na oddawanie czci Cudownym Płótnom, nadaniem odpustów dla nawiedzających pobożnie miejsce cudu, zawierał dokładny opis wydarzeń, które doprowadziły do jego wydania (zachowały się dwie kopie tego dokumentu)…
Kościół w Boxtel stał się miejscem wielu pielgrzymek. W XV w. rozpoczęto więc budowę nowego – na miejscu starego – kościoła (był to też skutek pożaru Boxtel w 1540 r., gdy spłonęło ok. 170 budynków). I to w nim, w nowo wystawionej Kaplicy Cudu, umieszczono w 1561 r. Święte Relikwie.
Kultem cieszyła się także studzienka, w której kapłan próbował wyprać Zabarwione Płótna…
W pierwszej połowie XVII w. Boxtel należał do dzielnicy 's-Hertogenbosch księstwa Brabancji. Rozpoczął się wówczas długoletni spór o jej ziemie między królem Hiszpanii (z rodziny Habsburgów) a Republiką Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich. Stanowił on część szerszeg o konfliktu między państwami katolickimi a protestanckimi, zwanego wojną osiemdziesięcioletnią w latach 1568-1648…
Obawiając się ataku kalwińskiego na Boxtel (protestanci kilkukrotnie debatowali publicznie jak przerwać kult Relikwii z Boxtel!) ówczesny biskup zdecydował się na przeniesienie Cudownych Płócien do 's-Hertogenbosch, które posiadało potężne mury obronne, i umieszczenie ich w klasztorze (hol. Predikherenklooster) Zakonu Kaznodziejskiego (łac. Ordo Praedicatorum – OP) – dominikanów.
Mimo tego kult Relikwii z Boxtel szerzył się. Corocznie, w niedzielę Trójcy Przenajświętszej (wydaje się, że wystawianie Relikwii w którymś momencie przeniesiono właśnie na tę niedzielę), dalej wystawiano Je na widok publiczny. By Je zobaczyć do 's-Hertogenbosch przybywały tysiące pątników (grubo ponad 20 tys.). Ta tradycja uległa gwałtownemu zatrzymaniu w 1629 r., gdy niespodziewanie twierdza 's-Hertogenbosch wpadła w ręce protestanckie - kalwińskie. Wszystkie zakony zostały zamknięte, mnisi i mniszki wyrzuceni z miasta. Budynki klasztorne zostały sprzedane i albo zburzone albo przebudowane…
Po podpisaniu pokoju westfalskiego w 1648 r., kończącego okres zmagań, zwanych wojną trzydziestoletnią (lata 1618-48), Hiszpania uznała niepodległość Republiki Zjednoczonych Prowincji i Niderlandy opuściły Święte Cesarstwo Rzymskie. Boxtel znalazło się w obrębie kalwińskiej republiki.
Wtedy też prawdopodobnie - choć ich los od momentu zdobycia 's-Hertogenbosch przez kalwinów nie jest dokładnie znany, być może były ukrywane - Relikwie Cudu z Boxtel przeniesiono do opactwa zakonu Kanoników Regularnych z Prémontré (łac. Candidus et Canonicus Ordo Praemonstratensis – O.Praem) - czyli norbertantów (premonstratensów) - pw. św. Michała (jeszcze jednej ofiary tzw. rewolucji francuskiej, zburzonego w 1797 r.) w Antwerpii, w Belgii, pozostającej w rękach katolickich.
Natomiast w Boxtel kościół pw. św. Piotra przeszedł w ręce protestanckie. Katolicyzm został „zdelegalizowany”. Wszelako mała ilość wyznawców protestantyzmu w Boxtel sprawiła, że świątynia podupadła, a po zawaleniu się części dachu i splądrowaniu w 1660 r. została zamknięta…
Nowe protestanckie władze przeprowadziły też zmianę koryta rzeczki Dommel, tak by jej nurt znalazł się dokładnie nad studzienką, w której ks. van der Aker miał próbować uprać Święte Płótna…
Na szczęście Relikwie Cudu od 1652 r. znajdowały się już w miasteczku Hoogstraten, niedaleko Antwerpii, w miejscowym kościele pw. św. Katarzyny (hol. Sint-Catharinakerk), wybudowanym w 1546 r., w środku miejskiego rynku. Odtąd mieszkańcy 's-Hertogenbosch zaczęli pielgrzymować do Hoogstraten.
Tam, w katolickiej Belgii, Cudowne Płótna przetrwały nienaruszone do XIX stulecia. Jak zapisano w jednej z kronik:
„Corocznie obchodzimy oktawę Przenajświętszej Krwi. Z tej okazji przy głównym ołtarzu, w transepcie naszego wspaniałego kościoła, wystawiamy trzy obrazy ukazujące cudowne wydarzenie. W środkowym ukazany jest kapłan piorący Zakrwawione Płótna; po prawej ów kapłan na łożu śmierci ujawnia ukrywaną tajemnicę swemu spowiednikowi; po lewej widać delegata papieskiego dyskutującego cudowne wydarzenia z biskupami i teologami. Relikwie, pomimo swoich pięciuset lat, są w doskonałym stanie, przebarwienia są ciągle doskonale widoczne, szczególnie na płótnie Puryfikaterza który jest grubszy, niż korporał”w „Kościół w Hoogstraten, historia Najświętszego Sakramentu”, Wagenaar, vol. XVIII.
Tymczasem w Boxtel, w 1798 r., tuż przed czasami napoleońskimi, katolicy odzyskali prawa do swego dawnego kościoła (nowe prawo przewidywało, że prawa do kościoła w danej miejscowości mieć będzie wyznanie o większej ilości członków). Wcześniej mogli – po okresie całkowitego zakazu kultu katolickiego – odprawiać nabożeństwa, ale tylko w budynkach nie przypominających zewnętrznie kościołów – stąd nazwa tych świątyń – kościoły-stodoły (hol. schuurkerk). Protestanci nie bardzo chcieli jednakże oddać nieużywane od wielu lat mury starego kościoła pw. św. Piotra. Aż do 1812 r. katolicy musieli nabożeństwa odprawiać dalej w „stodole”. Dopiero gdy protestanci postawili swój zbór katolicy mogli wrócić do starego kościoła. Jego odbudowa (w 1800 r. zawalił się dach nad nawą główną…) rozpoczęła się w 1823 r., cztery lata później kościół został (ponownie) konsekrowany…
Prawie natychmiast podjęto starania o zwrot Świętych Płócien z Hoogstraten. Starania trwały wiele dziesięcioleci i zakończyły się w 1922 r. częściowym powodzeniem. Papież Pius XI wydał zgodę na przeniesienie Zakrwawionego Korporału. Uroczystość miała miejsce 27.ii.1924 r., gdy Korporał Cudu (41×29 cm złożony, 95×66 cm otwarty) przeniesiono do odnowionej Kaplicy Krwi Przenajświętszej kościoła pw. św. Piotra w Boxtel, i złożono w ołtarzu Objawienia Pańskiego - Epifanii. Wykorzystano do tego nowy relikwiarz wykonany przez amsterdamskich złotników z łacińskim napisem: „Redemisti nos Deo in Sanguine Tuo” (pl. „Wybawiłeś nas Boże przez Swoją Krew”).
Dodatkowo Korporał usztywniony został brokatową ramą - kopertą - z napisem: łac. „Erit autem Sanguis vobis in signum” (pl. „Krew będzie wam znakiem”Wj 12, 13).
Cudowny Puryfikaterz (90×41 cm), na którym plamy Krwi były i są bardziej widoczne, pozostał – w specjalnym relikwiarzu - w kościele pw. św. Katarzyny w Hoogstraten (zniszczonym w 1944 r. przez Niemców, ale następnie odbudowanym). W owym relikwiarzu przechowywana jest też cząstka przekazanego do Boxtel Korporału…
Corocznie w niedzielę Trójcy Przenajświętszej zarówno w Boxtel jak i w Hoogstraten mają miejsce specjalne procesje Krwi Przenajświętszej (hol. Heilig Bloedprocessie) na pamiątkę cudownych wydarzeń sprzed wieków - w Hoogstraten uroczyście obchodzona jest cała oktawa zakończona drugą procesją, w następną po święcie Trójcy Przenajświętszej niedzielę…
Stolica Apostolska przez stulecia pamiętała o Relikwiach z Boxtel. Już Pius II (1405, Corsignano – 1464, Ankona) w XV w. nadawał pielgrzymom do Boxtel odpusty. Podobnie uczynił w 1880 r. Leon XIII (1810, Carpineto – 1903, Watykan), a Pius XI (1857, Desio – 1939, Watykan), po wyrażeniu zgody na przeniesienie Korporału do Boxtel, nadał kolejne…
W 2011 r. kościół pw. św. Piotra w Boxtel został uznany przez Benedykta XVI (ur. 1927, Marktl am Inn) za bazylikę, 23 w Holandii…
Obejrzyjmy krótki filmik o cudzie w Boxtel (po hiszpańsku):
Popatrzmy na film o procesji Krwi Przenajświętszej w Hoogstraten (po holendersku):
a także na parę zdjęć z procesji Krwi Przenajświętszej w Boxtel (2011 r.):
Mapa okolic:
- Boxtel:
- Hoogstraten:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
angielskich:
holenderskich:
innych:
- „Krew Boga”, Renzo Allegri, wyd. Salwator, 2005
- „Cuda Eucharystyczne”, Sergio Melloni, wyd. Jedność, 2010