poprzedni

Cieszyn
(7.x.1997)

KORONOWANE WIZERUNKI MATKI BOŻEJ (189)
(pełna lista: TUTAJ)

PANI KOŚCIERSKA PATRONKA RODZIN
z KOŚCIERZYNY

Data pierwszej koronacji: 16 maja 1998

następny

Powsin
(28.vi.1998)

Łącza do cudownego wizerunku Matki Bożej (a także wydarzeń z Nim związanych):

W kościele farnym pw. Świętej Trójcy w Kościerzynie (kaszb. Kòscérzna), w południowej części Pojezierza Kaszubskiego w regionie Kaszub (kaszb. Kaszëbë), od XVII w. czczony jest niezwykły obraz Matki Bożej, zwanej Madonną Kościerską.

Początki miasta sięgają końca XIII w. Była to wówczas osada położona przy grodzie obronnym. W 1284 r. książę świecki i gdański, piastowski Mściwój II (ok. 1220 – 1294, Gdańsk), nadał „Costerinę” — wraz z 21 innymi miejscowościami mitycznej, owianej legendami „ziemi Pirsna”, z głównym grodem w miejscowości Pierszczewo (obejmującej część dzisiejszych powiatów kościerskiego i kartuskiego) — księżniczce Gertrudzie (1250‑1314), swojej kuzynce, najmłodszej córce księcia lubiszewsko–tczewskiego, swego wuja Sambora II (1211/2‑1277/8).

W 1312 r. księżniczka za „300 grzywien” sprzedała „ziemię Pirsna”, wraz z Kościerzyną, Krzyżakom, czyli Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (łac. Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem – OT).

W 1346 r. wsi Kościerzyna nadano formę organizacyjno–prawnę — czyli ją lokowano — na prawie chełmińskim. Pięćdziesiąt lat później Kościerzyna była już miastem i w 1398 r. otrzymała prawa miejskie — została lokowana — na podstawie tego samego prawa. Miasto powoli wchłaniało otaczającą ją wioskę…

Na mocy II pokoju toruńskiego z 19.x.1466 r., kończącego wojnę trzynastoletnią (lata 1454‑66) między Polską a Krzyżakami, Kościerzyna stała się częścią polskiej prowincji Prus Królewskich. Dawne ziemie piastowskie wróciły do macierzy.

Miasto podnosiło się wówczas z ruin, bowiem podczas wojny, w 1463 r., zostało spustoszone i całkowicie spalone. Pożary i plagi („morowe powietrze”) dość systematycznie zresztą nawiedzały miasto. Tak było w 1626 r., podczas wojny polsko–szwedzkiej lat 1626‑9, gdy znów zostało spalone. Tak było podczas pożarów w latach 1646, 1663 i 1669. Tak było w 1709 r., gdy Kościerzyna znów uległa całkowitemu spaleniu…

Podobny los spotykał również świątynie Kościerzyny, początkowo drewniane. Ostatni taki kościół spłonął w 1626 r. i wówczas zaczęto wznosić pierwszy murowany, pw. Świętej Trójcy. Ukończony został w 1642 r., ale kolejne wojny i kolejne pożary nie oszczędzały i jego.

Wiek XVI i XVII oznaczał też powstanie ruchów heretyckich, zwanych reformacją. Powstałe zamieszanie religijne urzeczywistniło się w wielu toczonych podówczas wojnach, także i na terenie Kaszub i okolic. Dlatego pewnie ok. 1610 r. ówczesny ordynariusz diecezji kujawsko–pomorskiej z siedzibą we Włocławku, do której należała Kościerzyna, prawd. bp Wawrzyniec Gembicki (1559, Gembice – 1624, Łowicz), późniejszy — od 1615 r. — arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, energicznie zwalczający reformację, występujący przeciw luteranom i reformujący struktury kościelne powierzonej diecezji, udał się do Rzymu.

Tam, podczas modlitwy — być może w bazylice pw. Matki Bożej Większej (wł. Basilica di Santa Maria Maggiore) — miał mieć wizję, w której Matka Boża prosić go miała, aby ocalenia dla swoich diecezjan, zagrożonych herezjami, szukał w Jej wizerunku.

A w bazylice pw. Matki Bożej Większej od lat znajdował się słynący łaskami wizerunek Matki Bożej, zwany przez lud rzymski Salus Populi Romani — Matki Bożej Ocalenia Ludu Rzymskiego.

Pochodzenie Salus Populi Romani owiane jest legandami. Obraz, ikonograficznego typu hodogetrii (gr. Οδηγήτρια), czyli „Tej, która zna drogę”, przypisywany jest nawet św. Łukaszowi Ewangeliście! Pozostawiając kwestię Jego pochodzenia na boku — opisaliśmy to w innym miejscu na naszym portalu — wiadomo, że Rzymianie od wieków uciekali się do Matki Bożej w cudownym Wizerunku. Uczynił to także przed decydującą bitwą morską z muzułmańskimi najeźdźcami pod Lepanto w 1571 r. Pius V (1504, Bosco Marengo – 1572, Rzym)…

I prawdopodobnie wówczas biskup kujawsko–pomorski przywiózł ze sobą z powrotem do swej diecezji dość wierną kopię Salus Populi Romani, o wymiarach 109×93 cm, namalowaną na płótnie farbami olejnymi. Mógł to uczynić, bowiem wspomniany Pius V był papieżem który dozwolił na kopiowanie Ocalenia Ludu Rzymskiego — do czasów bitwy pod Lepanto było to zabronione. I ofiarował Ją kościerskiemu kościołowi parafialnemu pw. Świętej Trójcy…

Kilkanaście lat później, jak to już wspominano w 1626 r., drewniany kościół — wraz z miastem — spalił się, ale, jak się wydaje, Matka Boża ocalała. Rozpoczęto więc budowę nowej, tym razem murowanej świątyni. Potrzebny był także nowy ołtarz, i to większy niż poprzedni, dlatego też do wizerunku Matki Bożej doszyto obramowanie, powiększające rozmiar do 150×108 cm. Na owym obramowaniu namalowano dziewięć kolistych medalionów, z wybranymi scenami różańcowymi, połączonych paciorkami. Są to od lewej górnej: „Zwiastowanie”, „Nawiedzenie”, „Boże Narodzenie”, „Chrystus w Ogrójcu”, „Ukrzyżowanie”, „Zmartwychwstanie”, „Zesłanie Ducha Świętego”, „Wniebowzięcie” i „Koronacja Najświętszej Marii Panny”. W górnej części obrazu namalowano także gołębicę symbolizującą Ducha Świętego oraz po bokach po trzy główki anielskie na skrzydełkach…

Ów cykl scen różańcowych wokół postaci Madonny jest wyjątkowy w dziejach sztuki pomorskiej 1. poł. XVII w. Zarówno ich treść jak i układ mogły wywodzić się z kręgu Zakonu Kartuzów (łac. Ordo Carthusiensis – OCart.) — niedaleko, ok. 30 km na północ, znajdował się założony w 1381 r. znany klasztor kartuzów, kartuzja zwana łac. Paradisus Beatae Mariae (pl. Raj Najświętszej Maryi), który dał początek miastu Kartuzy — lub Zakonu Cystersów (łac. Ordo Cisterciensis – Ocist) — pod Gdańskiem, w Oliwie, 60 km na północ od Kościerzyny, od 1186 r. funkcjonowało słynne opactwo cystersów — którzy kultem otaczali Matkę Bożą.

Specjaliści świadczą, iż zarówno ołtarz jak i poszerzenie Cudownego Obrazu powstały w miejscowym, pomorskim warsztacie artystycznym, prawd. tuż po 1642 r., gdy otwarto nowy kościół…

Wiek XVII i XVIII to — jak już wspominano — czas wielu wojen toczonych na obszarze Pomorza Gdańskiego. Region plądrowały wojska szwedzkie i rosyjskie, przemieszcza­ły się oddziały polskie (e.g. III wojna północna lat 1700‑21). Mimo tego kult Matki Bożej Kościerskiej umacniał się. Wierni ufundowali Jej wówczas, prawd. w latach 1699‑1705, srebrne szaty (z otworami, pozwalającymi na oglądanie medalionów), wyrażając tym samym zobowiązanie obrony swej Królowej i Jej Dzieciątka w niepewnych czasach. Wykonał je mistrz gdański, złotnik Arnold Lange (1667, Gdańsk – 1724, Gdańsk). Natomiast na głowy Madonny i Jezusa nałożyli pierwsze korony, dając tym samym świadectwo przywiązania do Kościoła i państwa polskiego. Ich twórcą był inny gdański złotnik Jakub Beckhausen (1646, Lubawa – 1705,Gdańsk).

W 1742 r. przy kościele pw. Świętej Trójcy w Kościerzynie zaczęło działać Bractwo Różańcowe. I to rodziny związane z Bractwem, wdzięczne za opiekę Najświętszej Panienki, ufundowały w latach 1748‑9 srebrne koliste plakiety, tematycznie powtarzające przed­stawione na Obrazie sceny różańcowe i umieszczane na nich, je dekorujące i je chro­niące.

Zawieszono je na Obrazie już w nowym, kolejnym kościele, wybudowanym w 1724 r., po pożarze roku 1709 r. Madonna Kościerska i wówczas została uratowana. Kościół konsekrowany został w 1769 r., tuż przed I rozbiorem Polski w 1772 r., gdy Pomorze Gdańskie wraz Kościerzyną zrabowane zostały przez zaborcę pruskiego…

Już po rozbiorze, w 1776 r., parafia pw. Świętej Trójcy wizytowana była przez archidiakona pomorskiego, kanonika kapituły katedralnej we Włocławku, ks. Bazylego Złockiego (zm. 1780), który bardzo dokładnie opisał stan kościoła…

Czasy rozbiorowe to okres ustawicznych zmagań z władzami pruskimi i niemieckimi. Polacy nękani byli antypolską polityką. Rozgorzała walka o utrzymanie polskich szkół i języka polskiego w urzędach…

Sprzed świątyni pw. Świętej Trójcy corocznie wyruszała — od końca XVII w. — pielgrzymka na Kalwarię Wejherowską. Jej uczestnicy nieśli i do dziś noszą feretron ufundowany, jak głosi ustny przekaz, przez Józefa Rufina Wybickiego (1747, Będomin – 1822, Manieczki), uczestnika konfederacji barskiej (ale też targowickiej), insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich, współorganizatora Legionów Polskich we Włoszech, i autora słów naszego hymnu narodowego, Mazurka Dąbrowskiego, który urodził się w kaszubskiej wsi Bedomin, 10 km od Kościerzyny…

I kult Matki Bożej trwał …

Kościół pw. Świętej Trójcy dziś istniejący w Kościerzynie powstał w latach 1914‑7, gdy wokół trwała I wojna światowa. Wybudowany w stylu neobarokowym, ceglany, z trzema nawami na planie krzyża greckiego, o drewnianym stropie, większość wyposażenia ma z XVIII w. Najstarszym zabytkiem jest obraz „Ukrzyżowanie”, w prawym bocznym ołtarzu, z początku XVI w. Ołtarz główny pochodzi z 1. poło­wy XVII w.

Matkę Bożą z Dzieciątkiem umieszczono w bocznej kaplicy nowej świątyni…

Pani Kościerska królowała nad swoim ludem w czasie XX–lecia międzywojennego, gdy na te tereny powróciła Rzeczpospolita. Królowała także w trakcie „krwawej jesieni pelplińskiej” roku 1939 r., gdy niemiecki najeźdźca, w ramach tzw. „Intelli­genzaktion” (pl. „Akcja Inteligencja”), wymordował kilkuset kapłanów diecezji chełmińskiej, pozostawiając większość świątyń bez duszpasterzy. W lasach k. Skarszew zamordowany został m.in. proboszcz i dziekan kościerski, ks. Hugon Ruchniewicz (1902, Paczewo – 1939, Skarszewy) i dwaj z jego wikariuszy, ks. Antoni Kłos (1910 – 1939, Skarszewy) i ks. Brunon Szuca (1912 – 1939, Skarszewy), natomiast w lasach Piaśnicy inny wikariusz, ks. Jan Jakubowski (1904 – 1939, Piaśnica), i wielu innych kapłanów uprzednio posługujących w Kościerzynie i mających związki z tym miastem.

Zabrakło pasterzy, ale pozostała ich Matka, Królowa Ziemi Kościerskiej w swym cudownym Wizerunku. O Jej kulcie świadczyły i świadczą liczne wota otaczające Obraz. Świadczą i świadczyły liczne pielgrzymki pątnicze do stóp swej Pani…

W 1970 r. ordynariusz diecezji chełmińskiej, bp Kazimierz Józef Kowalski (1896, Gnieźnie – 1972, Częstochowa), ogłosił świątynię kościerską diecezjalnym sanktuarium maryjnym.

Biorąc pod uwagę fakt, że największą część wotów dziękczynnych pozostawianych u stóp Pani Kościerskiej stanowiły obrączki małżeńskie nowy ordynariusz chełmiński, bp Jan Bernard Szlaga (1940, Gdynia – 2012, Starogard Gdański), nadał świątyni — dekretem z 7.vi.1997 r. — tytuł Sanktuarium Maryjnego Matki Bożej Kościerskiej — Królowej Rodzin.

11.i.1998 r. papież św. Jan Paweł II (1920, Wadowice – 2005, Watykan) w specjalnym brewe (łac. breve) dozwolił na koronację kościerskiego Wizerunku. Dokonał jej, 16.v.1998 r. — koronami wykonanymi ze złota pochodzącego z wotów — nuncjusz apostolski, abp Józef Kowalczyk (ur. 1938, Jadowniki Mokre), późniejszy prymas Polski, wraz z bpem Janem Bernardem Szlagą…

Kościerzyna to jedyne miejsce w Europie, gdzie w jednej parafii znajdują się dwa sanktuaria maryjne. Oprócz Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin w drugim kościerskim sanktuarium — Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej — przedmiotem kultu jest słynąca z łask XV–wieczna gotycka Pietà, koronowana w 2002 r.

A niedaleko kościoła pw. Świętej Trójcy powstał plac im. Jana Pawła II, na którym oprócz kapliczek tajemnic różańcowych ustawiono pomnik św. Jana Pawła II, odsłonięty w 2007 r., jako wotum wdzięczności za koronację papieskimi koronami wizerunków maryjnych znajdujących się w parafii.

6.vi.1999 r. w homilii wygłoszonej podczas Mszy św. w Pelplinie św. Jan Paweł II mówił do zgromadzonych wiernych diecezji chełmińskiej — i do przyszłych pokoleń, także i dzisiejszych, całej Polski:

„Budujcie dom na skale! Budujcie dom waszego życia osobistego i społecznego na skale! A skałą jest Chrystus ‑ Chrystus żyjący w swym Kościele.

Kościół trwa na tych ziemiach od tysiąca lat. Przyszedł do was wraz z posługą świętego Wojciecha. Wyrósł na fundamencie jego męczeńskiej śmierci i trwa. Kościół to Chrystus żyjący w nas wszystkich. Chrystus jest winnym krzewem, a my latoroślami.

On jest fundamentem, a my żywymi kamieniami”.

Zaiste, fundamentem jest Ten, którego na swych rękach trzyma Pani Kościerska Patronka Rodzin. Oby tak pozostało!

Obejrzyjmy kościół pw. Świętej Trójcy w Kościerzynie:

Pochylmy się nad homilią Ojca św. Jana Pawła II z 6.vi.1999 r. wygłoszoną w Pelplinie:

• Mateusz

Adres:

Sanktuarium Matki Bożej Kościerskiej Królowej Rodzin
pl. Jana Pawła II 1
83–400 Kościerzyna

Mapa dojazdu:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Kościerskie Sanktuaria Maryjne
• ks. Wojciech Cichosz
• Theotokos
• Powiat Kościerski
• Kasuby dla niepełnosprawnych
• pomorskie.travel
• EKAI
• Zapraszamy do Kościerzyny
• Wikipedia.pl

innych:

• „Z dawna Polski Tyś Królową, Koronowane wizerunki Matki Bożej 1717-1999”, wyd. V poprawione, Siostry Niepokalanki, Szymanów 1999