poprzedni

Gniezno
(3.vi.1997)

KORONOWANE WIZERUNKI MATKI BOŻEJ (180)
(pełna lista: TUTAJ)

PIETA - MATKA BOŻA BOLESNA
ze SKULSKA

Data pierwszej koronacji: 3 czerwca 1997

następny

Haczów
(10.vi.1997)

Łącza do cudownego wizerunku Matki Bożej (a także wydarzeń z Nim związanych):

Wielkopolska wieś Skulsk, w powiecie konińskim, leży na tzw. „szlaku bursztynowym”, prowadzącym znad Morza Bałtyckiego na południe Europy, na półwysep Apenińskiego. Na tej podstawie, a także wykopalisk prowadzonych w okolicy, historycy przypuszczają, że musiała już istnieć na długo przed pojawieniem się na arenie dziejów Państwa Pierwszych Piastów - Polski.

Ale po raz pierwszy wymieniona została w dokumentach z 1294 r., jako posiadłość klasztoru pw. św. Trójcy Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Regularnych Zakonu Premonstratensów (łac. Ordo Praemonstratensis -  O.Praem), czyli Norbertanek, w Strzelnie, powstałego w latach 80-tych XII w.

Niecałe sto lat później, ok. 1384 r., Skulsk otrzymał prawa miejskie - na prawie magdeburskim (łac. Ius municipale magdeburgense).

Parafia w Skulsku istniała wcześniej, napewno funkcjonowała już w 1325 r., acz historycy jej początków doszukują się w XI w., w pierwszych dziesięcioleciach diecezji kruszwickiej (diecezja powstała ok. 1015 r., a legendy przenoszą tę datę nawet do 966 r., a przestała funkcjonować w 1156 r.).

I to już wówczas miał istnieć w Skulsku kościół parafialny. Legendarnym jego fundatorem, jak zapisał w 1760 r. ówczesny proboszcz Skulska, niejaki ks. Grzegorz Pastyński, miał być Bolesław I Chrobry (967, Poznań - 1025, Poznań/Kraków), pierwszy, koronowany w 1025 r., król Polski. Akt fundacji miał być dziękczynieniem za niezwykłe wydarzenie, które w Skulsku się miało wówczas wydarzyć i które wyjaśniać ma nazwę miejscowości.

A mianowicie któregoś dnia król udał się do Kruszwicy. Istniał tam spory gród na wyspie na jeziorze Gopło, w którym władca, wraz z całym dworem i rycerstwem, często przebywał a nawet rezydował przez dłuższe okresy czasu. Bolesław Chrobry wykorzystywał ten czas m.in. by polować wśród okolicznych lasów i jezior. Tak też stało się owego dnia i król wyruszył na polowanie w okolicy południowego Gopła i jezior tzw. skulskich.

W pewnym momencie myśliwi, goniąc ławą za zwierzyną, czując jej bliskość wypuścili psy myśliwskie. Król został z tyłu a charty rzuciły się w pogoń. Po chwili aliści szczekanie i warkot sfory nagle zanikły. Zza krzaków dochodził tylko dźwięk skomlenia…

Zaniepokojeni myśliwi przedarli się przez krzaki i znaleźli się na wąskim przesmyku, od północy i południa otoczonym wodami dwóch jezior skulskich (Skulskiego i Skulskiej Wsi) i zamkniętym z pozostałych stron gęstą krzewiną. Ku wielkiemu zdumieniu ujrzeli niezwykły widok: pod jednym z drzew siedziała Matka Boża Bolesna, a obok leżały przed Nią cicho skomlące, skulone psy…

Złożywszy Pani Wszechświata pokłon rycerze powrócili zawiadomić króla. Ten natychmiast udał się na miejsce zdarzenia, gdzie ciągle warowały skulone psy, a ujrzawszy Matkę Bożą oddać miał Jej hołd i polecić siebie i dwór opiece Maryi.

Na miejscu objawienia, zwanym odtąd Skulskiem, król rozkazał zbudować kaplicę. Pozostawił jej i jej Pani pierwsze wotum - królewski pierścień.

Legenda znalazła też swoje oficjalne „potwierdzenie”, została bowiem wymieniona w formalnym dokumencie z wizytacji biskupa kujawsko-pomorskiego w Skulsku - zapewne był nim sufragan, bp Ludwik Stanisław Górski (1725, Kraków - 1799, Włocławek), w pamiętnym 1791 r., tuż przed rozbiorami i pruskimi zaborami…

Z biegiem czasu na miejscu kaplicy, kształtem przypominającą ponoć kruszwicką katedrę, zbudowano kościół. Konsekrowano go, pw. Narodzenia i Zwiastowania Błogosławionej Maryi Dziewicy, ok. 1271 r., ta data widnieć bowiem miała na kamiennej chrzcielnicy, która przetrwała do XVIII w.

W głównym ołtarzu owego kościoła umieszczono w XV w. drewnianą figurę Matki Bożej Bolesnej z Chrystusem na rękach. Skulska Pieta (wł. Pietà), wyrzeźbiona ok. 1420 r., i jest jednym z przykładów Pięknych Piet, typu rzeźby sztuki gotyckiej, tworzonych ok. 1400 r. w tzw. stylu pięknego gotyku. Za obszar macierzysty tego typu „Pięknej Piety” uważane są Czechy (wraz z Morawami i Śląskiem), skąd rozpowszechnił się w krajach Europy Środkowej, w tym w Polsce. Paradoksalnie w Czechach dzieła wówczas powstałe uległy w większości zniszczeniu przez zwolenników husyckiej herezji. Najbardziej znanym przykładem „Piety Pięknej” w Polsce jest rzeźba w kościele pw. św. Barbary w Krakowie…

Kult Piety Skulskiej musiał się rozwinąć bardzo szybko, skoro u Jej stóp, przed wyruszeniem na krucjatę przeciw Turcji zakończoną śmiercią w bitwie pod Warną 10.xi.1444 r., miał modlić się sam król Władysław III Warneńczyk (1424, Kraków - 1444, pod Warną)… Przed Panią Skulską korzyli się biskupi, możnowładcy…

Już w XVI w. nad żywym i, wbrew różnym zakrętom historii, nieustannie trwającym w Skulsku kultem Matki Bożej pochyliła się specjalna komisja biskupia - ordynariuszem kujawsko-pomorskim był wówczas bp Stanisław Karnkowski (1520, Karnków - 1603, Łowicz), późniejszy Prymas Polski  i w 1572 r. uznała Pietę Skulską za cudowną (łac. imago gloriosa).

Owe „zakręty” historyczne, przynosiły zazwyczaj ze sobą nie tylko wielkie zmiany, nie zawsze pozytywne, ale prawie zawsze zagrożenia. Bowiem zmiana budowana jest zazwyczaj na zniszczeniu stanu zastanego, w Skulsku od dawien dawna kojarzonego z Matką Bożą, nieustannie opiekującą się swoim kościołem i ludem. Tak też było w XVII w., gdy Pani Kujaw zagrozili, podczas tzw. „potopu”, barbarzyńscy Szwedzi. Kościół został doszczętnie zrabowany a broniący Najświętszego Sakramentu miejscowy proboszcz zabity…

Ale Cudowna Rzeźba ocalała…

Na miejscu zniszczonej świątyni wierni wkrótce, w 1688 r., wybudowali nowy, drewniany kościół. Ponoć był wspaniale wyposażony, a w jej ołtarzu głównym znów królowała Bolesna Madonna Skulska, otoczona wieloma wotami wiernych czcicieli…

W nocy z 23/24.iv.1784 r. aliści ów drewniany kościół doszczętnie spłonął. Na szczęście z pożaru zdołano uratować cudowną figurę Matk Bożej…

Na miejsce spalonej świątyni początkowo postawiono kaplicę. Ale potrzeby były znacznie większe i na początku XIX w., już w czasach rozbiorowych - Skulsk początkowo przypadł w udziale zaborczym Prusom - zbudowano murowaną, jednonawową, w wystroju barokowym świątynię, z czworoboczną wieżą. Konsekracji świątyni pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny dokonał sufragan gnieźnieński, bp Ignacy Bardziński (1750, Głaznów - 1813, Gniezno), 7.ix.1810 r. W ołtarzu głównym, podobnie jak w kościele poprzednim, umieszczono cudowną figurę Matki Bożej Bolesnej.

Znów Skulsk stał się lokalnym centrum życia religijnego, gromadzącym się wokół Skulskiej Piety… Otrzymane łaski pomnażały cześć i nabożeństwo do Maryi. W podziękowaniu miejscowa ludność umieściła wówczas na głowie Jezusa i Jego Matki pierwsze srebrne korony.

Skulsk znajdował się wówczas, po kongresie wiedeńskim w 1815 r. kończącym wojny napoleońskiej, już pod zaborem rosyjskim, w tzw. Królestwie Polskim (ros. Царство Польское), w guberni kaliskiej (ros. Калишская губерния), tuż przy granicy z ziemiami wchodzącymi w skład zaboru pruskiego.

Posiadał wówczas ciągle prawa miejskiej, ale w odwecie za zaangażowanie się mieszkańców w powstanie styczniowe lat 1963-4 został ich przez okupanta rosyjskiego pozbawiony. Okolice były bowiem świadkiem epopei Ludwika Adama Mierosławskiego (1814, Nemours - 1878, Paryż), który 19.i.1963 r. został dyktatorem powstania. Przebywał wówczas w Paryżu, ale już w ii.1963 r. przybył do Bydgoszczy. Niestety 18.ii.1963 r. oddział Mieroszewskiego, znajdujący się dopiero w stanie koncentracji, został zaatakowany pod Krzywosądzem (ok. 40 km od Skulska) przez Rosjan i poniósł klęskę. Mierosławski wycofał się do Nowej Wsi, oddalonej o ok. 8 km od Skulska. Tu trzy dni później, 21.ii.1963 r., jego oddział ponownie został zaatakowany przez Rosjan i znów poniósł klęskę. Mierosławski zrezygnował wówczas z kierowania powstaniem i powrócił do Paryża.

Dwa miesiące później, 26.iv.1863 r., młody francuski podpułkownik, Leon (fr. Léon) Young de Blankenheim (ok. 1837 - 1863, Brdów), walczący po stronie powstańców, w tej samej Nowej Wsi pokonał zgromadzone wojska rosyjskie i zmusił je do przekroczenia granicy z Prusami. Trzy dni później, 29.iv.1863 r. Young de Blankenheim zginął aliści w przegranej bitwie pod Brdowem (ok. 40 km na południowy-wschód od Skulska).

Odwet Rosjan był straszny. Jednym z jego przejawów było o debranie Skulskowi, z którego pochodziło wielu młodych powstańców, praw miejskich…

Ale Pani Skulska przetrwała i ten morowy czas, królując swoim parafianom i swojej ziemi…

Podczas XX-lecia międzywojennego kościół w Skulsku został gruntownie odrestaurowany…

W 1938 r., podczas odwiedzin ówczesnego proboszcza, swojego profesora ks. Antoniego Bogdańskiego (1891, Maluszyn - 1938, Skulsk), duszpasterza harcerzy, u stóp Madonny Bolesnej modlił się Stefan Wyszyński (1901, Zuzela - 1981, Warszawa), późniejszy kardynał i Prymas Polski. Ks. Bogdański, który kilka miesięcy później odszedł do Pana, miał przepowiedzieć wówczas ks. Wyszyńskiemu jego przyszłość i przyszłość Kościoła w Polsce…

W czasie II wojny światowej okupant niemiecki zamienił świątynię na magazyn. Duszpasterze parafii, proboszcz ks. Adam Kozanecki (1891, Sworawa - 1942, Hartheim) i wikariusz ks. Jan Mikołajczyk (1910, Kalisz - 1943, Dachau), zostali aresztowani i przewiezieni do niemieckiego obozu koncentracyjnego (niem. Konzentrationslager - KL) Dachau. Pierwszy z nich zginął w 1942 r. męczeńską śmiercią na zamku Hartheim, gdzie został zamordowany w komorze gazowej, w ramach akcji Akcji T4 (niem. Aktion T4) - fizycznej „eliminacji życia niewartego życia”, czyli eutanazji - po wywiezieniu z Dachau w tzw. „transporcie inwalidów”. Drugi zmarł z głodu i wycieńczenia rok później, w 1943 r., w obozie w Dachau…

Ale i tym razem udało się uratować Skulską Madonnę. Po zamknięciu, opróżnieniu z wszelkich dekoracji i zamienieniu kościoła w magazyn Niemcy wydali nakaz spalenia wszystkich usuniętych, drewnianych figur, i opalenia niemieckiego przedszkola. Wówczas jeden z mieszkańców Skulska, niejaki Maksymilian Bojcun, usunął w nocy Cudowną Figurę ze stosu przeznaczonego na spalenie i ukrył w swoim domu. Tam przechowywał Ją przez cały okres okupacji działań wojennych. Dopiero w 1945 r., po wypędzeniu Niemców przez Rosjan, została procesjonalnie przeniesiona do kościoła i umieszczona na swoim miejscu w głównym ołtarzu.

Trzeci raz Pani Skulska w niezwykły sposób uniknęła zniszczenia 12/13.iv.1960 r., gdy z „nieznanych powodów” w nocy spłonął główny, drewniany ołtarz. Znajdująca się  w jego centrum figura Matki Bożej Bolesnej wszelako - jako jedyna - ocalała. Wówczas to Panią Skulską umieszczono w nowym ołtarzu, wyrzeźbionym z marmuru na wzór poprzedniego, drewnianego…

Liczne wota, nadal składane w skulskim sanktuarium są dowodem żywotnego, niesłabnącego kultu.

W latach 1984-6 figura Matki Bożej Bolesnej Skulskiej została gruntownie odnowiona w Warszawie.

15.ix.1987 r. Roman Andrzejewski (1938, Morzyczyn - 2003, Klusek), ówczesny biskup pomocniczy diecezji włocławskiej, i Piotr Bednarczyk (1914, Sowliny - 2001, Limanowa), odwiedzający go ówczesny sufragan diecezji tarnowskiej, poświęcili kopię figury Matki Bożej Bolesnej, która następnie wyruszyła w trzyletnią peregrynację u rodzin parafii. Po jej zakończeniu, 7.vi.1991 r., została we Włocławku ofiarowana Janowi Pawłowi II, podczas jego kolejnej pielgrzymki do Ojczyzny.

Jan Paweł II mówił wówczas pamiętnie:

„Serce przebite na krzyżu - Serce Syna Jednorodzonego - jest dojrzałym owocem […] odwiecznej miłości Boga do człowieka. W Nim pozostaje wypisana na zawsze ta prawda z listu Janowego: Bóg pierwszy ‘nas umiłował i posłał Syna swojego jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy’^1 J 4, 10. Nie ma miłości większej niż ta: nie ma miłości większej niż ta, która życie daje za drugich^{por. J 15, 13}. Nie ma miłości większej niż ta, która na końcu objawia się w Sercu przebitym włócznią setnika na Golgocie. ‘Moje serce […] się wzdryga i rozpalają się moje wnętrzności. Nie chcę, aby wybuchnął płomień mego gniewu’^Oz 11, 8-9. Tak. Ten płomień gniewu wybuchnął i strawił Serce Syna. A w Sercu Syna ten Boży płomień pozostał dla każdego człowieka nie jako płomień niszczącej kary, ale jako płomień odnawiającej miłości.

W ten sposób Bóg-Miłość trwa w dziejach ludzkości, w dziejach wewnętrznych każdego, z nas: ‘Pośrodku ciebie jestem Ja - Święty, i nie przychodzę, żeby zatracać’^Oz 11, 9”.

I dodawał:

„Tajemnica Serca, które przebodli, tajemnica Serca, w które się wpatrywali. To są ci wielcy pionierzy Europy - w przeszłości i na przyszłość taką miarę europejskości przyjmujemy, taką miarę europejskości pragniemy podjąć i kontynuować i nie pozwolimy sobie zaniżyć tej miary”…

Czy myślał wówczas o przebitym boku Chrystusa z Piety Skulskiej, której kopię ofiarowanu mu tego dnia? Nie wiemy, ale wierzymy, że to tajemnica przebitego serca Jezusa ze skulskiego Cudownego Wizerunku, stoi o u zarania, u źródeł, polskości i naszej obecności w Europie…

13.iii.1996 r. Jan Paweł II wydał w Watykanie łac. breve (pl. krótkie pismo) - czyli krótkie, urzędowe pismo papieskie, dotyczące spraw mniejszej wagi, pisane zwykłą łaciną na cienkim pergaminie, opatrzone czerwoną woskową pieczęcią papieską z Pierścieniem Rybaka (łac. anulus Piscatoris) - w którym wyraził zgodę na koronację. Koronował Ją sam, 3.vi.1997 r., w prymasowskiej bazylice archikatedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie, podczas kolejnej pielgrzymki do Ojczyzny. Papież poświęcił wówczas także kolejną kopię Figury, którą wyrzeźbił w topolowym drewnie niejaki Piotr Wiśniewski z Nieszawy.

Tej kopii Cudownej Rzeźby dane zostało rozsławienie Skulska daleko, poza granicami Polski, na jakże niegościnnej dla naszego narodu syberyjskiej ziemi. 18.x.2009 r. mianowicie, w archikatedrze w Astanie (kaz. Астана), stolicy Kazachstanu, miała miejsce podniosła uroczystość przyjęcia kopii Cudownej Piety ze Skulska, poświęconej w 1997 r. przez Jana Pawła II, przez ordynariusza archidiecezji astańskiej, abpa Tomasza Petę (ur. 1951, Inowrocław). Kopię Skulskiej Piety podarował katolikom w Kazachstanie ordynariusz włocławski, bp Wiesław Alojzy Mering (ur. 1945, Żuków), a przywiózł Bronisław Dembowski (ur. 1927, Komorowo), biskup senior włocławski. Następnie zawieziona została do miejscowości Akmolinskij - dawniej Malinowka - ok. 40 km od Astany, miejsca funkcjonowania największego obozu koncentracyjnego - więzienia Alżir (ros. Акмолинский лагерь жен изменников Родины), dla kobiet - żon ofiar komunazistowskiego systemu rosyjskiego Gułagu.

Oryginał pozostaje w Skulsku. A ponieważ, jak głosi historia skulskich objawień, Matka Boża objawiła się rycerzom Bolesława Chrobrego, Jej sanktuarium szczególnie sobie upodobały tzw. służby mundurowe…

Popatrzmy na dwa filmy z homilii Ojca w. Jana Pawła II o Europie

• „Europa i Europejskość”
  7.vi.1991 r. we Włocławku:
  
• „Niewidzialny mur dzielący nadal Europę”
  3.vi.1991 r. w Gnieźnie:
  

Pochylmy się nad całością homilii Ojca św. Jana Pawła II z 7.vi.1991 r. we Włocławku:

• Mateusz

Adres:

parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa
sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
ul. Kościelna 41
62-560 Skulsk
woj. wielkopolskie

Mapa dojazdu:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Parafia Skulsk
• Diecezja Włocławska
• Przewodnik Katolicki
• Radio Watykański
• Powiat Konin
• Wikipedia.pl

innych:

• „Z dawna Polski Tyś Królową, Koronowane wizerunki Matki Bożej 1717-1999”, wyd. V poprawione, Siostry Niepokalanki, Szymanów 1999