poprzedni

Lublin
(26.vii.1988)

KORONOWANE WIZERUNKI MATKI BOŻEJ (149)
(pełna lista: TUTAJ)

Bolesna Matka Boża
Skrzatuska

Data pierwszej koronacji: 18 września 1988

następny

Rokitno
(18.vi.1989)

Łącza do cudownego wizerunku Matki Bożej (a także wydarzeń z Nim związanych):

W 1575 r. protestanci sprofanowali wnętrze kościoła w Mielęcinie, 25 km od Wałcza. Jak zapisał to w 1777 r. kronikarz Pani Skrzatuskiej, wikariusz ks. Andrzej Delerdt: „Luteranie wyważyli drzwi kościoła w Mielęcinie, zrabowali wota, figurkę obciążyli kamieniami i chcieli zatopić w pobliskim jeziorze”. Postępowali tak, jak w wielu innych miejscach, gdzie reformacja dotarła na ziemie polskie – w pierwszym rzędzie zamieniając kościoły w zbory i bezczeszcząc katolickie przedmioty kultu…

Ale polichromowana Pièta, wykonana z drewna lipowego, pochodząca - jak twierdzą specjaliści - z I połowy XV w., wypłynęła na powierzchnię…

Uratować Ją miał nieznany garncarz z niedalekiej (ok. 40 km) Piły, świadek wydarzeń, który wybłagał Ją i odkupił od protestantów. Tłumaczył, że przyda się Ona jego dzieciom, jako zabawka…

W drodze powrotnej zatrzymał się w Skrzatuszu, ówcześnie niewielkim miasteczku, od 1438 r. zrównanym w prawach miejskich z niedalekim Wałczem, znajdującym się w połowie drogi między tymże a Piłą, na nocleg. Zapewne zaczął gospodarzom opowiadać o wydarzeniach w Mielęcinie i pokazywać uratowaną przez siebie Piètę. Jedną ze słuchaczek była niejaka Katarzyna Kadrzycka (według innych źródeł Kudejska). Figurka spodobała się jej i zaproponowała garncarzowi cenę nie do odrzucenia.

Początkowo przechowywała Figurkę u siebie. Ale po paru dniach we śnie miała widzenie i rankiem dnia następnego zaniosła Ją do miejscowego, drewnianego kościółka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, poświęconego zaledwie trzy lata wcześniej przez bpa Stanisława Szedzińskiego, sufragana poznańskiego. Miejscowy kapłan (wikariusz probostwa w Wałczu) Piètę przyjął i umieścił w bocznym ołtarzu św. Doroty…

W tych niespokojnych czasach wieść o Pani Skrzatuskiej i łaskach przez nią udzielanych szybko zaczęła się szerzyć. Niezwykłość opowiadania o Jej pochodzeniu sprawiła, iż przybywać do Niej zaczęli czciciele i nie odchodzili zawiedzeni… Jak podaje wspomniany na początku kronikarz już od 1605 r. świadectwa otrzymanych łask i cudów za wstawiennictwem Pani w Skrzatuszu zapisywano w specjalnej księdze - pod przysięgą…

Ale nadchodziły jeszcze cięższe dni. Już wkrótce wszak to te ziemie miały pierwsze zetknąć się z niszczycielskim, barbarzyskim walcem potopu szwedzkiego. Zanim to jednak nastąpiło Pièta Skrzatuska postanowiła umocnić swoich czcicieli na nadchodzące czasy…

14.xi.1621 r. dwóch mieszkańców Piły przechodząc przez Skrzatusz ujrzało na kościółkiem niespotykaną jasność. Pierwsza myśl – pożar! Jeszcze żywa była wszak pamięć czerwonego kuru, który pochłonął miasteczko ledwie 10 lat wcześniej! Gdy pojawił się zaalarmowany wikariusz, ks. Grabowski, i otworzył kościół pewnie odetchnął z ulgą – ani śladu ognia - ale jednocześnie jakże musiał się zadziwić - łuna biła z Pièty w ołtarzu św. Doroty!

Natychmiast powiadomiono władze biskupie…

To wydarzenie uczyniło Madonnę Skrzatuską jedną z najsłynniejszych lokalnie relikwii. Stała się Ona świadkiem dramatu z 1655 r., gdy najeźdźcze wojska szwedzkie pod dowództwem feldmarszałka Arvida Wittenberga, nadchodzące od Wałcza, stanęły pod Ujściem (15 km od Piły). Wydarzenia te sugestywnie i plastycznie opisał Henryk Sienkiewicz w „Potopie”. Sławetny okrzyk „Vivat Carolus Gustavus rex!” zainicjowany przez tych, którzy mieli bronić Rzeczypospolitej, dowódców pospolitego ruszenia pod Ujściem, wojewodów: poznańskiego Krzysztofa Opalińskiego i kaliskiego Andrzeja Karola Grudzińskiego, pozostaje – a na pewno powinien pozostać – jako wyrzut, obraz naszej słabości i symbol zaprzaństwa…

Ta wojna szwedzka, znaczona tyloma krwawymi ranami na terenach Rzeczypospolitej, zakończyła się pokojem w Oliwie w 1660 r. i już tego samego roku biskup poznański Wojciech Tolibowski (ten sam, który 13.ix.1661 r. poświęcił w kościele cieciszewskim, naszym poprzednim kościele parafialnym, 3 nowe ołtarze…) ogłosił, w rocznicę wydarzeń z 1621 r. (15.xi.1660 r.), figurkę Matki Bożej Bolesnej za cudowną.

Wraz z tym uznaniem Skrzatusz uzyskał też pierwszego proboszcza.

Wojny religijne, luteranizm i łupieżcze najazdy szwedzkie sprawiły, iż Skrzatusz z jego Królową ostał się jako jedyne sanktuarium maryjne na ówczesnych północno-wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej. Dlatego też dwadzieścia lat później do Skrzatusza przybył król Jan III Sobieski. Modlił się przed Panią Ziemi Wałeckiej i szukał u Niej wsparcia przed zbliżającymi się decydującymi starciami z potęgą turecką. Zalecił też ówczesnemu staroście nowodworskiemu Wojciechowi Konstantemu z Goraja Brezie wybudowanie nowej, godnej Cudownej Pièty, murowanej świątyni. Nowy kościół, fundacji Brezy, dzieło architekta W. Borejszy, powstał w latach 1687-1694 jako wotum dziękczynne za wiktorię wiedeńską (1683 r.). Konsekrował go w 1701 r. sufragan poznański, bp Hieronim Wierzbowski.

W międzyczasie, w 1690 r., król Jan III Sobieski dekretem sejmowym ustanowił głównym świętem parafii w Skrzatuszu dzień Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W tych latach na uroczystości odpustowe do Skrzatusza przybywało ponad 10 tys. pątników, z różnych stron Rzeczypospolitej…

W 1697 r. bp Poznania Stanisław Jan Witwicki aktem kanonicznym uznał wizerunek Matki Bożej Skrzatuskiej za cudowny. Cztery lata później, podczas konsekracji kościoła, Pièta Wałecka umieszczona została w ołtarzu głównym nowej świątyni i tam pozostaje do dnia dzisiejszego.

Niewiele lat później u stóp Matki Bolesnej ze Skrzatusza uklęknął król Stanisław Leszczyński…

Madonna Skrzatuska nieustannie zlewała na swych czcicieli wielorakie łaski. W latach 1605-1777 naliczono 66 cudów, głównie uzdrowień, zatwierdzonych przez władze duchowne. Nie dziwi więc, że na ścianach obok obrazu pojawiły się liczne kosztowne, srebrne wota, podobizny oczu, nóg, rąk. Sama Pièta miała 6 kosztownych sukien i koron…

Owe wota zaginąć miały parę stuleci później, już w XX w.

Pielgrzymki nie ustały – acz osłabły - nawet w czasach zaborów, gdy na ziemi wałeckiej osiedlało się coraz więcej Niemców. Na szczęście przejmowali oni zwyczaje i tradycje lokalne, wśród nich pielgrzymowanie do Bolesnej Pani Skrzatusza w dniu Jej święta.

Nie ustały nawet w czasie II wojny światowej (choć wcześniej Wałcz nie znalazł się w obrębie II Rzeczypospolitej).

Zagrożeniem dla parafii stał się rok 1945, gdy sowieccy żołdacy – po ucieczce miejscowej niemieckiej ludności – zburzyli i spalili część miasteczka, m.in. parafię. Na szczęście kościół i jego Pani ocalały…

Po powrocie do Macierzy w okolicy Skrzatusza osiedliło się wielu wygnańców z polskich Kresów. Szybko przybrali Madonnę Skrzatuską, nad której pieczę w 1952 r., na polecenie Prymasa Stefana kard. Wyszyńskiego (1901, Zuzela – 1981, Warszawa), zaczęli sprawować ojcowie salezjanie (sprawowali ją do 2001 r.), za swą Matkę, Orędowniczkę i Pocieszycielkę.

Mimo wielkich zmian demograficznych kult Matki Bożej trwał. Ok. 1975 r. narodziła się też tradycja umieszczania kopii Pani Wałeckiej w kapliczkach wzdłuż drogi Piła-Wałcz, a nawet dalej w stronę Szczecina…

I wreszcie 18.ix.1988 r. Bolesną Matkę Bożą koronował, w imieniu Jana Pawła II, Prymas Polski Józef kard. Glemp…

Podczas odsłaniania i zasłaniania Cudownej Figurki w Skrzatuszu od prawie 50 lat śpiewana jest pieśń:

Witaj [Żegnaj] Królowo, Skrzatuska Pani,
Przyjm ludu Twego rzewnych modłów głos.
O, Matko ratuj wiernych poddanych
Co w Twoje dłonie Swój składają los.
Bądź Matką nam, prowadź gdzie jest Bóg
Do niebios bram przez ciernie krwawych dróg.
Zaprowadź nas, Zaprowadź nas, Maryjo.

Posłuchajmy też trzech utworów granych na znanych organach Wilhelma Sauera w kościele parafialnym w Skrzatuszu:

• „Via Misericordia”:
  
• „Ludu mój, ludu”:
  
• „Obój Gabriela”, z filmu „Misja”, gra Paweł Mielcarek:
  

Adres:

Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Skrzatusz 31
64-930 Skrzatusz

Mapa dojazdu:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Sanktuarium Maryjne Skrzatusz
• Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
• Theotokos
• Dziedzictwo.ekai.pl
• Szydłowo.online
• Niedziela
• Wikipedia.pl
• Garnek.pl
• Nasze Życie, Koszalin

innych:

• „Z dawna Polski Tyś Królową, Koronowane wizerunki Matki Bożej 1717-1999”, wyd. V poprawione, Siostry Niepokalanki, Szymanów 1999